Ideologia i literatura średniowiecza

Ideologia epoki Myśli i dążenia ludzkie wieków średnich zostały zdominowane przez scholastykę, naukę i sposób myślenia przyjmujący za sprawy nadrzędne dogmaty religijne, które starano się uzasadniać i wyjaśniać racjonalnie. Podobnie jak w antyku najważniejszą rolę na mapie politycznej Europy odgrywał Rzym, nie jako stolica cesarstwa, lecz kościoła katolickiego stojącego na straży prawd moralnych głoszonych w Biblii i największego budowniczego chrześcijaństwa. Kościół ustanawia samodzielnie prawdy wiary, a wierni powinni ich przestrzegać. Był także w średniowieczu inicjatorem chrystianizacji ziem i narodów, które żyły nieświadome istnienia Boga i Jego przykazań. Poza scholastyką średniowiecze jest bogate w kierunki filozoficzne tłumaczące wiernym zasady życia chrześcijańskiego, badające problemy wiary. Najważniejsze z nich opierają się na filozofii św. Augustyna, św. Tomasza z Akwinu i św. Franciszka z Asyżu. Ostatni z wymienionych propagował radosne i ascetyczne oddanie się Bogu. Jako człowiek zamożny całe swe bogactwo rozdał ubogim, a sam zawierzywszy Bogu, niósł pomoc cierpiącym i chorym. Głoszoną przez niego naukę cechowała radość i umiłowanie natury. Językiem urzędowym i literackim kontynentu stała się łacina, język liturgiczny i jednocześnie biblijny (oryginały ksiąg biblijnych zaginęły, pozostało tłumaczenie łacińskie, Wulgata). Nauka i oświata, a zatem i rozwój intelektualny ludzi został również zdominowany i rozwijany pod kątem szerzenia wiary katolickiej. Podobnie wygląda życie kulturalne i literackie Europy. W architekturze dominują dwa style: styl romański (przeważnie wielkie budowle sakralne z ociosanego kamienia wzorowane na bazylikach, kościoły zakonne z zabudowaniami klasztornymi, kolegiaty i kościoły parafialne) oraz gotyk (budowle strzeliste z cegły, wywołujące wrażenie ruchu). Literatura średniowieczna zawiera w swoim dorobku dzieła o tematyce przede wszystkim religijnej. Nawet dzieła literatury świeckiej były często rozpoczynane prośbą do Boga o natchnienie poetyckie, jak jest to w przypadku wiersza Słoty "O zachowaniu się przy stole": Gospodnie, da mi to wiedzieć, Bych mogł o tem cso powiedzieć, O chlebowym stole.... Najpopularniejsze w tym czasie dzieła literackie to pieśni, misteria, moralitety, kazania, rozmyślania, modlitewniki, ale ponad wszystko żywoty świętych (hagiografia) przedstawiające wzorce osobowe człowieka epoki.