Idee w "Zbrodni i karze"



Fiodor Dostojewski (1821-1881) był jednym z najbardziej interesujących pisarzy rosyjskich XIX w. Życie miał ciekawe i burzliwe - był skazany na karę śmierci, popadał w długi (hazard), kontaktował się z rosyjskimi rewolucjonistami. Pozostawił po sobie "Zbrodnię i karę" (1866), "Idiotę" (1868), "Biesy" (1871) oraz "Braci Karamazow" (1880). Został określony mianem pisarza "przeklętych problemów" - dotykających najciemniejszych stron ludzkiej natury, które w sposób negatywny kształtowały ludzką cywilizację. Uprawiał pisarstwo realistyczne - nowe i ciekawe. Powieści jego określono mianem polifonicznych - wielogłosowych - powieści dyskusji. Określone elementy struktury utworu są znakami istotnych poglądów natury filozoficznej, religijnej, etycznej. Autor jednoznacznie nie wypowiada się w tych kwestiach - ścierają się one ze sobą i z tych starć wypływają wnioski. W powieściach Dostojewskiego słyszymy echa myślicieli, filozofów i innych tekstów literackich. Świat przedstawiony pod względem problematyki podlega głębokiemu nasyceniu - to ostatecznie daje wrażenie intensywności przeżyć, wrażeń. Świat przedstawiony jest często światem ukazującym stan duszy człowieka doświadczającego obłędu. Problematyka i psychika postrzegane są w kontekście metafizycznym. Idea rewolucji społecznej : historię zbrodni należy traktować jako alegorię rewolucji społecznej - jest to idea czynienia sprawiedliwości za pomocą przemocy. Bohater popełnia zbrodnię, której konsekwencją jest konieczność popełnienia kolejnej. Przemoc rodzi przemoc. Nigdy nie zabija się dla innych, zabija się zawsze dla samego siebie. U źródeł rewolucji tkwi zawsze egoizm. Rewolucja doprowadza do destrukcji samych rewolucjonistów (tak jak Raskolnikowa). Ofiarą zbrodni nie jest tylko faktyczna ofiara lecz także morderca. Idea nadczłowieczeństwa : zastanawiano się nad tym, czy wybitni ludzie mają prawo przy realizacji wielkich czynów, idei łamać normy etyczne. Dyskutowano, czy moralność, prawo obowiązuje wszystkich czy nie. Ideę nadczłowieczeństwa zapoczątkował Stirner, a wyartykułował Nietzsche. Jednych określał rasą panów a drugich podludzi. Rasa panów ma prawo tworzyć własne normy etyczne. Zdesperowany bohater rozważa i dochodzi do wniosku, że jeśli ktoś potrafi zabić to jest zdecydowanie ponad pospólstwem. Autor wyraźnie ośmiesza tą ideę - kto ma decydować o nadczłowieczeństwie ? Raskolnikow zdecydował sam i poniósł tego konsekwencje. Motywacje etyczne stojące za przemocą są ewidentnie fałszywe - nie ma ludzi i nadludzi, są tylko ludzie. Trzecią ideą była idea utylitaryzmu. Powstawał on w czasie przełomu pomiędzy światem feudalnym a kapitalistycznym. Jednostka ma dążyć do szczęścia, a społeczeństwo to suma jednostek. Ideę tę w utworze prezentuje Łużyn - postać wierząca w postęp cywilizacyjny, społeczny. Raskolnikow natomiast zastanawia się nad użytecznością społeczną lichwiarki. Takie utylitarne myślenie sprowokowało go do zbrodni. Takie mierzenie ludzi, dzielenie ich na otwierających drogi postępu i tych, którzy je zagradzają rodzi zbrodnię. Autor polemizuje z trzema poglądami filozoficznymi i konsekwentnie je odrzuca. Odrodzenie moralne - natura człowieka jest nacechowana złem. Człowiek umie rozpoznać dobro, gorzej z jego czynieniem. Pisarz dowodzi, iż aby dostąpić odrodzenia należy wpierw upaść by zdać sobie sprawę z istnienia zła w naturze człowieka i własnej za nie odpowiedzialności. Trzeba sobie uświadomić, że jest się istotą grzeszną. Bez tego odrodzenie nie nastąpi. W powieści Bóg oddziałuje na człowieka w różny sposób - poprzez sumienie - Raskolnikow może być nazwany więźniem sumienia, poprzez tzw. bożego człowieka - cierpienie Sonii jest świadectwem potwierdzającym autentyczność jej postawy. Odnaleźć można także rolę Pisma Świętego w kształtowaniu ludzkiej duszy - Biblia zapowiada zmartwychwstanie natury moralnej i duchowej. Drogą odrodzenia moralnego jest doświadczenie zła i cierpienia. Wolność człowieka to dar tragiczny. Wolność to wolność wyboru pomiędzy dobrem i złem. Pokusa zbrodni złamała Raskolnikowa. Konsekwencjami wyborów jest zło - ofiarą pada podmiot, cierpienie go łamie i degraduje moralnie.

Idee w "Zbrodni i karze"

Materiały

Amerykańskie teorie stratyfikacji Lyndów i Warnera Amerykańskie teorie stratyfikacji Lyndów i Warnera Przedmiotem badań Lyndów było zróżnicowanie agregatów społecznych. a) 1 faza badań (1924 – 25) w mieście Muncie w stanie Indiana. Początkowo dotyczyły problemu religijności w kontekście całokształtu życia społeczności lokalnej, końcowy etap dotyczył już wpływu industrializacji na życie p...

Sytuacja Polski po powstaniu styczniowym - zabory Sytuacja w polsce po powstaniu styczniowym zabór rosyjski rozpoczęto bardzo brutalną akcję rusyfikacji (administracja, szkolnictwo) język rosyjski stał się językiem narodowym likwidacja polskich szkół i uczelni terytorium zaboru rosyjskiego - Kraj Nadwiślański - zmiana nazwy, aby nie było mowy o Polsce dekret uwłasz...

Sens tytułu "Przedwiośnie" a "Granica" 10. Rola tytułu literackiego \'\'PRZEDWIOŚNIE\'\' a \'\'GRANICA\'\'. \'\'Przedwiośnie\'\' --znaczenie dosłoiwne:przedwiośnie to pora roku, najczęściej występuje w Europie, pora przesilenia zimowo-wiosennego, jest to wstęp do wiosny, pora poprzedzająca wiosnę, duże wahania atmosferyczne, zmiany pogodowe, z dnia na dzień jest cieplej, okres...

"Odyseja" - opis wędrówki Odysa (Wędrówka) Homer „Odyseja” Motyw długiej wędrówki, pełnej trudów i niebezpiecznych przygód, nieodłącznie kojarzy się z Odyseuszem, królem Itaki, który po zakończeniu wojny trojańskiej powracał do domu. O jego dziesięcioletniej tułaczce opowiadają mity, lecz najpiękniej przedstawił ją Homer w 24 księgach swojej epopei, zatytułow...

Sentymentalizm w literaturze oświecenia Sentymentalizm w literaturze oświecenia. Sentymentalizm jako kierunek literacki zaczął się rozwijać w latach 60 XVIII w.. Prekursorami byli Jan Jakub Rousseau oraz Wolfgang Goethe. Twórców sentymentalizmu fascynowała emocjonalna strona ludzkiej natury, ludzka uczuciowość. Przeciwstawiali cywilizacji naturę, rozumowi serce, a inspir...

Zarządzanie zapasami - wyjaśnienie ZARZĄDZANIE ZAPASAMI Zarządzanie zapasami obejmuje określenie wielkości zamawianej partii, ustalenie poziomu zapasów, przy których należy składać kolejne zamówienia, wyznaczenie rozmiaru zapasu bezpieczeństwa oraz monitorowanie zapasów. Przyczyny utrzymywania zapasów są zróżnicowane w zależności od rodzaju zapasów. Zapasy materiałów: •...

Gustaw jako romantyczny kochanek i indywidualista Gustaw- kochanek romantyczny i indywidualista w IV cz. “Dziadów” IV część “Dziadów” zaczyna się sielankowym nastrojem. Nastrój zmienia się od czasu pojawienia się pustelnika. Nie wiadomo, czy jest on duchem, czy osobą żywą. Gustaw (pustelnik) przybywa do księdza ponieważ był on jego księdza i szuka u niego pomocy, chce...

Przykłady poezji awangardy Julian Przyboś \"Dachy\" to typowy przykład wiersza realizującego główne założenia poetyckie awangardy krakowskiej. Jednym z najważniejszych punktów tego programu był postulat \"3 x M\": miasto, masa, maszyna jako głównych tematów w poezji. W \"Dachach\" na plan pierwszy zdecydowanie wysuwa się pierwszy element tego hasła. Nietrudno zorientow...