Idee pozytywistyczne w "Nad Niemnem"



Eliza Orzeszkowa w "Nad Niemnem" pokazuje, iż idee pozytywistyczne są możliwe do zrealizowania. Nastąpił przełom w myśleniu pisarki, gdyż w nowelach jej pogląd był inny (pełna krytyka, nie dostrzegała możliwości). Oprócz niechęci do pewnych postaw romantycznych, autorka włącza w materię powieści program pozytywistyczny, argumentując kolejne pojęcia (propaganda pozytywistyczna): Praca organiczna - porównanie społeczeństwa do organizmu jest adekwatne w przypadku bohaterów "Nad Niemnem". Oglądamy tu arystokracje, szlachtę ziemiańską, szlachtę zaściankową - niemal schłopiałą. Tylko ta ostatnia wydaje się być zdrowa, wyższe dotknięte są choroba i wymagają reform. W dodatku są to warstwy skłócone - trudno więc, by współdziałały w jednym organizmie. Postulat o "leczenie" - reformy i pojednanie jest w powieści wyraźny. Scjentyzm - potrzebę nauki udawadnia m.in. osoba Witolda, który jest pozytywną postacią, ma wiele planów na przyszłość - a to dzięki naukom, które pobiera i które będzie umiał właściwie spożytkować. Utylitaryzm - hasło ściśle związane z postulatem pracy. Ludzie muszą być użyteczni dla kraju, społeczeństwa. Wystarczy popatrzeć na losy tych, którzy są "pasożytami": Emilii, Różyca, Zygmunta, Kirły. Są bezużyteczni, niezbyt szczęśliwi, nie widzą sensu istnienia. Ziemia - jako idea ojczyzny, pojęcie zastępujące mit walki zbrojnej, która nie była wówczas możliwa (czasy po klęsce powstania). Ziemia polska jest ziemią polską bez względu na zabory i trzeba o tą ziemię dbać, w ten sposób, czynnie oczekując na wolność. Taki pogląd głosi Benedykt, Witold, potwierdza go też tryb życia Bohatyrowiczow. Etos pracy - pogląd, że praca jest najwyższą wartością wolnego człowieka, stanowi o jego godności, nadaje życiu sens i szczęście. Poglądy aprobujące wartość pracy możemy odnaleźć u następujących bohaterów: Benedykt Korczyński - wiąże idee pracy z umiłowaniem ziemi, pracę na ziemi polskiej uważa za sens życia i akt patriotyzmu, Marta Korczyńska - przepracowała całe życie i był to jedyny sens egzystencji, jaki znała, Justyna Orzelska - powoli poznaje prace, próbuje jej i w końcu powieści jest już "kapłanką" pracy, Jan i Anzelm Bohatyrowicze - praca jest sensem życia i źródłem utrzymania tych ludzi, daje im zadowolenie, poczucie wolności i zdrowie, Witold Korczyński - poglądy podobne do ojca, z tym że pragnie reformować rolnictwo i stosunki społeczne na wsi. Widzi w tym zadanie człowieka i obowiązek obywatela wobec kraju.

Idee pozytywistyczne w "Nad Niemnem"

Materiały

Przesłanie i znaczenie "Pamiętniku z powstania warszawskiego" Przesłanie i znaczenie utworu Przesłanie najbardziej znanego prozatorskiego utworu Mirona Białoszewskiego wynika z charakteru tego zapisu. Autor wyraźnie wskazuje, że człowiek jest marionetką historii, zaś jej mechanizmy zupełnie nie respektują ludzkich pragnień, uczuć, potrzeby odpowied¬nich warunków życia. Z dzieła płynie gorzka pra...

Bajka - gatunek bajka: jest podstawowym gatunkiem literatury dydaktycznej; znana ju¿ w staro¿ytnoœci (Ezop); jest utworem z pogranicza epiki i liryki (wierszowana, ale zwykle zawiera narracjê); cechuje siê alegorycznoœci¹ (motyw o domyœlnych, ukrytych cechach), widaæ to na przyk³adzie bajek Krasickiego: bohatera...

Pejzaż romantyczny w literaturze Uwrażliwienie romantyka na piękno natury, na malowniczość krajobrazu potwierdzali poeci w większości swych dzieł, mistrzowską ręką kreśląc opisy przyrody ojczystego pejzażu, okolic, w których przebywali. Mistrzem w tej dziedzinie okazał się Adam Mickiewicz. W \"Balladach i romansach\" ukazał urok nastrojowej przyrody, pełnej tajemniczośc...

"Kandyd" jako opowiastka filozoficzna \"Kandyd\" jest jedną z najgłośniejszych powiastek filozoficznych Woltera, wydaną w 1759 roku. Opowiastka filozoficzna to taka, w której autor ustosunkowuje się do pewnych filozofii. Ten utwór wymierzony jest w optymistyczny nurt filozofii oświecenia. Kandyd ( z fr. candid - uczciwy, poczciwy ) i jego mistrz Pangloss są zwolennikami tej filozofi...

Kultura w epoce renesansu Rozwój kultury W dziedzinie literatury dokonuje się przede wszystkim \"swoista rewolucja\" z punktu widzenia tematyki. Renesansowa różnorodność zainteresowań znajduje wyraz w różnorodnej tematyce świeckiej Na rozwój i popularyzacje literatury wpłyną rozwój drukarstwa (powstają liczne drukarnie i oficyny wydawnicze np.: Floriana Ungle...

Przebudowa polskiego systemu bankowego Przesłanki i proces przebudowy polskiego systemu bankowego W drugiej połowie lat 80-tych zaczęły przeważać poglądy, że system bankowy powinien być bardziej rozbudowany, że należy dopuścić konkurencję, samodzielność banków i położyć nacisk na ich działalność komercyjną. Ogólnie można powiedzieć, że sytuację charakteryzowały następujące elem...

Wszystko o mitologii cyklopi; - Kronos przegrał i zapadł się w nicość zapomnienia; - W Olimpii istniało wzgórze imienia Kronosa, a nie opodal stała świątynia Matki Bogów - Rei, którą grecy utożsamiali z azjatycką boginią Kybele; - Następnie znowu Zeus musiał stanąć do walki. Tym razem był to ród gigantów - dzieci Gai. Zeus sypał z Olimpu piorunami, natomiast giga...

Słowacki o sobie Dygresje na temat życia poety i jego twórczości zawiera poemat \"Beniowski\". Słowacki stwierdził, że jest mistrzem we władaniu słowem. Poezja powinna oddać bogactwo przeżyć, myśli i uczuć poety; powinna dążyć do doskonałości. Poeta twierdził, że jest spadkobiercą \"królewskich rymów\" J. Kochanowskiego. Czynił aluzję do paryskiej improwizacji z...