Historiozofia w "Nie-Boskiej komedii"

Historiozofia w “Nieboskiej Komedii” Z. Krasińskiego 1. Historiozofia w genezie “Nieboskiej komedii”: • na przyczyny napisania dzieła złożyły się: a) powstanie listopadowe w Polsce i nieobecność w nim poety b) obserwacje poety związane z ówczesną sytuacją polityczną w Europie - wydarzenia rewolucyjne w państwach zachodnioeuropejskich (Francja VII 1830 oraz VI 1832) i refleksje na temat przyszłości społeczeństwa europejskiego c) lektura(szczególnie dotycząca Wielkiej Rewolucji Francuskiej i dzieła socjalistów utopijnych), zainteresowania historią d) chęć wyrażenia swoich poglądów na temat powstania listopadowego i polemizowania ze stanowiskiem ojca, który zakazał mu w liście uczestniczenia w powstaniu, ponieważ była to rewolucja przeciwko arystokracji i panującym porządkom, zacierająca patriotyczny charakter powstania. • trzeci i czwarty akt utworu poświęcone są problemowi rewolucji 2. Wątki rewolucji i walki klas(dramat historiozoficzny). Rewolucje miały miejsce w wielu zakątkach świata: Wielka Rewolucja Francuska, powstanie w Anglii, rewolucja i powstanie Stanów Zjednoczonych. Z założenia rewolucja jest to walka o wolność, równość, lepszy świat. Krasiński jednak przedstawił rewolucję niosącą zło i nienawiść, jedyny jej cel to zmienić stanowisko władzy: “Umarł król! Niech żyje król!” . Rewolucja u Krasińskiego to “krwawa jatka”, przemoc, niesprawiedliwość. Po obu stronach walczących czai się zło. Rewolucjonistami są rzeźniczy chłopi chełpiący się licznymi zabójstwami, bez żadnych ideałów, godności, bez honoru, kobiety nieciężkich obyczajów (czyli lekkich), innowierczy wrogo nastawiony do katolików i samego Boga naród. Panuje zło, a więc rewolucja u Krasińskiego to walka zła ze złem - wygrać może tylko zło (a Wilk mówił, że ‘-’ i ‘-‘ daje ‘+’). Arystokraci są nie lepsi od chłopów, pozornie pobożni i dumni, lecz w chwili klęski tchórzliwi, podli, nie brzydzący się zdradą. Klasa zdegenerowana nie potrzebna społeczeństwu. 3. Historiozofia w “NK”: • KATASTROFIZM - motyw sądu ostatecznego. Bóg wydał wyrok zagłady; nie wiadomo czy po sądzie ostatecznym nastąpi odrodzenie czy zagłada • MILLENARYZM - zmiany co 1000 lat - cykliczna koncepcja świata - rewolucja - okres szczęśliwości - katastrofa - itd. • PROWIDENCJALIZM - Bóg jako siła sprawcza, kreator historii • FRENETYZM ROMANTYCZNY - podkreślenie elementów szaleństwa, gwałt, groza i niesamowitość • KONCEPCJA DIALEKTYCZNA - historia jako ścieranie się przeciwieństw(arystokracja wyzyskuje i podporządkowuje sobie biednych). Historia dziejów w “NK” nie zależy tylko od ludzi. Świat rozwija się przez przemoc, zbrodnię, krew, cierpienie (REWOLUCJA). • TRIADA HEGLOWSKA - teza - antyteza - synteza 4. “Nieboska Komedia” nie mówi konkretnie o powstaniu listopadowym, ale nawiązuje do niego przez podkreślenie, że celem rewolucji jest zniszczenie arystokracji; w krajach zachodnich rewolucje były kierowane już przeciwko burżuazji. 5. Krasiński, arystokrata, wróg rewolucji , jest przekonany, że : • Europa znajduje się w przededniu powszechnej rewolucji ludowej • rewolucja jest historyczną koniecznością (według filozofii dziejów - HISTORIOZOFII) • jest ona nieuchronna i nieunikniona • niewłaściwe stosunki społeczne do niej prowadzą • przyczyną jej jest nędza, krzywda i cierpienie mas ludowych oraz egoizm, pasożytnictwo i zachłanność klas posiadających • jest ona katastrofą przynoszącą zagładę dotychczasowego dorobku ludzkiego, jest czynnikiem wyłącznie niszczącym, nie jest zdolna do zbudowania lepszego świata bo oparta jest na zemście i nienawiści • dla ukazania obrazu wielkiego przewrotu i apokaliptycznej wizji efektów tych gwałtownych przemian, Krasiński skorzystał ze swych wiadomości i wyobrażeń dotyczących rewolucji francuskiej, religii “nowego chrystianizmu” sekty saintsimonistów oraz z przesądów przypisujących Żydom zamiar zniszczenia chrześcijaństwa i podporządkowania sobie świata.