Hasła związane renesansem

* HASLA ZWIAZANE Z EPOKA * ELEGIA Elegia to utwór poetycki wyrażający nastroje smutku i melancholii,wywołane rozstaniem z osobą, miejscem lub przedmiotem albo ich utratą; elegia ma często charakter wspomnieniowo-refleksyjny; mówi o śmierci, miłości. EMBLEMAT Emblemat to utwór liryczny, także gatunek literacki o charakterze dydaktyczno - moralizatorskim, łączący alegoryczny obraz lub rysunek ze słowem; składa się zwykle z trzech części: inskrypcji (sentencji), obrazu, subskrypcji (niewielki wiersz). FRASZKA Fraszka (wł. frasca = bagatela, drobnostka) to krótki utwór poetycki będący odmianą epigramatu, najczęściej żartobliwy i na błahy temat, dotyczący jakiegoś zdarzenia lub osoby, o charakterze anegdotycznym, zamknięty wyrazistą pointą stanowiącą wyostrzenie myśli lub konkluzję; nazwę wprowadził Kochanowski, w okresie renesansu pisał podobne utwory M. Rej (figliki), później Potocki, Morsztyn, Krasicki, Trembecki, Mickiewicz, Tuwim, Gałczyński. PIEŚŃ Pieśń to gatunek liryczny, którego pochodzenie wyprowadza się ze starożytnych pieśni obrzędowych, śpiewanych przy akompaniamencie muzyki; pieśń cechuje uproszczenie budowy, prosta składnia, układ stroficzny, występowanie refrenów i paralelizmów (powtórzenie jakiegoś elementu); charakter pieśni wynika z jej związków z muzyką; ułatwia ukształtowanie melodii; do tradycji pieśni Horacego nawiązał w Polsce Jan Kochanowski; obok najczęściej uprawianej pieśni jako wiersza lirycznego, często o tematyce miłosnej, wykształciły się różne jej odmiany, związane z ramą sytuacyjną - np. pieśń powitalna i pożegnalna, pieśń pochwalna, pieśń biesiadna (Kochanowski "Dzbanie mój pisany, dzbanie polewany), pieśń poranna, pieśń wieczorna; obok pieśni jako gatunku istnieją pieśni popularne - ludowe, żołnierskie, powstańcze, legionowe. SIELANKA Sielanka to utwór poetycki, przedstawiający życie ludu na tle natury, zawierający elementy realistyczne, podkreślający wdzięk prostego, wiejskiego życia; akcja sielanki jest słabo rozwinięta, przeważają opisy i piosenki (patrz: Szymon Szymonowic "Żeńcy"); sielanka to gatunek poetycki wywodzący się z antycznej Grecji (idylla Teokryta III w. p.n.e.), obejmujący utwory utrzymane w pogodnym tonie, opowiadające o życiu pasterzy lub wieśniaków. W starożytnym Rzymie rozwinął ten gatunek Wergiliusz. TREN Tren (threnos = lament, pieśń żałobna, opłakiwanie) jest to utwór poetycki o tonie elegijnym i charakterze żałobnym, poświęcony wspomnieniu osoby zmarłej, rozpamiętywaniu jej zalet i uczynków. Gatunek ten ukształtowany już w antyku (m.in. Pindar, Owidiusz) wprowadził do poezji polskiej Jan Kochanowski, tworząc zarazem cykl trenologiczny. Wśród kontynuatorów Kochanowskiego był Klonowic, Kniaźin. Nawiązywali do niego Słowacki ("W Szwajcarii"), Broniewski ("Anka").