Giaur - szczegółowy opis

Przeżycia, problemy sumienia i spowiedź Giaura Przeżycia Udziałem Giaura stały się dramatyczne przeżycia związane ze śmiercią ukochanej, która była jedną z żon tureckiego sułtana Hassana. Hassan dowiedziawszy się o zdradzie żony, zgodnie ze starym, tureckim prawem topi niewierną w zatoce. Giaur nie zdążył zapobiec temu nieszczęściu. Tragiczna śmierć Leili jest jego najgorszym przeżyciem. W swym życiu żałuje tylko tego, że ona umarła: „Dziś wróć mi dawne trudy i rozkosze, Jam gotów znosić, co zniosłem, co znoszę. Gotów żyć znowu, jakeśmy z nią żyli, Gotów na wszystko, prócz śmierć Leili.” Po tragicznej utracie Giaur szuka pomsty na Hassanie. Obwinia go za śmierć ukochanej – to on ją przecież utopił. Wprawdzie wie, że to on był przyczyną jej śmierci, lecz nie on ją zabił: „[...] ja byłem Przyczyną śmierci – lecz nie ja zabiłem.” Giaur jest mścicielem Leili, ma nadzieję, że zemsta przyniesie mu ukojenie. Chce zobaczyć w oczach pobitego Hassana skruchę, żal, wyraz rozpaczy po dokonanej zbrodni: „[...] długo nad leżącym stałem i duszy jego ujścia pilnowałem. Konał jak tygrys pokłuty od szczwaczy, Lecz nie czuł tego, co czuję – rozpaczy! Szukałem w licu sinem, krwią nabiegłem, Znaków boleści – żadnych nie dostrzegłem.” Toteż zemsta wywarta na Hassanie wcale nie ulżyła Giaurowi, nie zmniejszyła jego bólu i rozpaczy. Uciekłszy z tureckiej części Grecji zaszywa się w klasztorze i nie uczestnicząc w zakonnym życiu dożywa kresu swych dni przed śmiercią zdając spowiednikowi relację ze swego życia i swych pasji. Problemy sumienia Jedynym problemem sumienia, jaki ma Giaur jest śmierć Leili. Czuje się za nią odpowiedzialnym. Tylko jej straty żałuje w życiu. Żałuje do tego stopnia, że wolałby nawet nie zaznać z nią niebiańskich rozkoszy miłości, jeśli tylko mógłby ją w ten sposób ocalić od śmierci: „A przecież często żałuję – daremnie! – Wolałbym nie być kochanym wzajemnie.” W wielu miejscach przejawia się w wypowiedziach Giaura żal i ropacz po śmierci Leili: „Ach! późnom przybył, nie mogłem jej zbawić,” albo: „I jej nie było – a jam z nią nie zginął! Żyłem, lecz ból mi oddychać nie dawał." Pewien problem sumienia powinno rodzić u Giaura zrozumienie postawy Hassana, który w jego opinii słusznie ukarał zdrajczynię: „Mógłbym i śmiałbym to samo uczynić, Gdyby kochanka śmiała mi przewinić.” Lecz mimo, że Giaur rozumie zachowanie Hassana i sam zachował by się na jego miejscu podobnie stosując śmierć wobec niewiernej jako zasłużoną karę, nie ma żadnych obiekcji przed okrutną zemstą na mordercy swej ukochanej. Stosuje typową moralność Kalego, która nakazuje czynić wszystko, co przynosi nam korzyść, lekceważąc słuszne prawa innych ludzi. Giaur nie czyni sobie wyrzutów z żadnego innego powodu, prócz śmierci Leili. Rozumie, że popełniał w imię zemsty pospolite zbrodnie, lecz wcale tego nie żałuje i nie czuje się winny. Uważa, że postąpił słusznie, aczkolwiek zdaje sobie sprawę, że jego postępowanie postawiło go poza marginesem społeczeństwa. Spowiedź Giaur nie spowiadał się przez cały kilkuletni okres pobytu w klasztorze. Nie złożył ślubów zakonnych ani nie uczestniczył w życiu duchowym opactwa. Jedynym jego prawem do przebywania w klasztornych murach była pokaźna darowizna, jaką złożył na rzecz zakonu. Spowiedzi dokonuje na krótko przed śmiercią. Nie jest to jednak spowiedź w pełnym znaczeniu tego słowa. To raczej ułamkowa relacja ze zdarzeń własnego życia, jaką zdaje przed spowiednikiem. Do pełni spowiedzi brakuje w wyznaniach Giaura żalu za grzechy, a jak wiadomo skrucha jest głównym elementem każdej spowiedzi. Giaur wyznaje księdzu, że głównym motorem jego życia była miłość do Leili: „Leilo! byłaś myśli moich treścią, Moją rozkoszą i moją boleścią, Tyś była cnotą, ty zbrodniami memi, Nadzieją w niebie i wszystkim na ziemi!” Zbrodniarz u kresu swego życia nie wyznaje skruchy, nie ma pretensji do nikogo za klęski swego życia, nie żywi też nadziei na zbawienie po śmierci: „Nie mów pacierzy, w ich skutek nie wierzę, Silniejsza rozpacz niż twoje pacierze. Zbawienia niewart jestem – i nie żądam, Nie raju, ale spoczynku wyglądam.” Właściwie jedynym powodem, jaki skłonił Giaura do częściowego otwracia się przed spowiednikiem jest prośba Giaura o przekazanie jego serdecznemu przyjacielowi pierścienia. Trudno szukać innej przyczyny, dla której Giaur miałby opowiadać swe życie. Nie czuł wszak potrzeby uwiecznienia swych dokonań ani nie dbał o swe dobre imię: „Niech co chcą mówią – sława! Cóż mi po niej?” Tylko prośba o przekazanie pierścienia skłania Giaura do nawiązania kontaktu ze spowiednikiem.