Gatunki literatury dramatycznej

Gatunki Starożytność przekazała w spadku tylko dwa gatunki literatury dramatycznej: tragedie i komedię tragedia Początek tragedii związany jest z kultem Dionizosa, boga narodzin i śmierci, ale także winnej latorośli. Dwa razy w roku odbywały się uroczystości, które początkowo miały charakter orgiastyczny, z czasem, pod wpływem kultu Apollina uległ złagodzeniu. Wiosną, w porze zrównania dnia z nocą odbywały się Wielkie Dionizje (miejskie, o charakterze podniosłego misterium; wówczas chór chłopięcy śpiewał dytramby (wzniosłe hymny sławiące boga), jesienią Małe Dionizje (wiejskie, o charakterze wesołej, ludowej zabawy). Początkowo improwizowano, ale pomiędzy VII a VI w. p.n.e., odziani w skóry koźle pasterze śpiewali już utwory specjalnie na ten cel układane przez poetów. Wówczas to zapewne powstało określenie “tragedia” (“tragos” - kozioł i “oide” - pieśń) i z chóru wydzielił się przewodnik. Tespos z Ikarii w VI w. p.n.e. przeciwstawił chórowi “odpowiadacza” - pierwszego aktora, zaś Ajschylos (525-456 p.n.e.), pierwszy wielki tragediopisarz grecki, - drugiego. Obecność na scenie trzeciego aktora zawdzięczamy Sofoklesowi (ok. 496 - 406 p.n.e.). Twórcą tragedii psychologicznej i prekursorem tragikomedii (ożywiał swoje utwory epizodami komicznymi) był Eurypides (ok. 480 - 407/406 p.n.e.). Za najznakomitszego komediopisarza uważa się Arystofanesa, przedstawiciela tzw. komedii starej - satyry politycznej. Konkurs dramatyczny stał się ważnym elementem marcowych “Wielkich Dionizjów”, które trwały trzy dni. Każdego jeden poeta prezentował tetralogię (cykl czterech sztuk) złożoną z trzech tragedii i dramatu satyrycznego. Spektakle odbywały się na okrągłym placu - orchestrze (taneczni), w głębi której stał budynek, z którego wychodzili aktorzy. Nazywano go skene (barak) i on dał początek wyrazowi “scena”. Aktorzy występowali w maskach i butach na koturnach. Tragedia antyczna była poważnym utworem scenicznym, którego motyw przewodni stanowi nieprzezwyciężony konflikt pomiędzy dążeniami wybitnej jednostki a siłami wyższymi (losem, prawami historii, interesem społecznym, prawami natury). Zatem podstawową kategorię estetyczna stanowi tu tragizm połączony z wzniosłością. Bohaterowie wyrastają ponad przeciętność, ale ich losami kieruje przeznaczenie (fatum). Budowę akcji charakteryzuje zasada trzech jedności: — miejsca, — czasu (czas fabuły nie przekracza 24 godzin), — fabuły (jeden wątek pozbawiony scen epizodycznych, z bohaterami, których pojawienie się przybliża rozwiązanie konfliktu)