Funkcja teatru w czasach stanisławowskich

TEMAT: Rola teatru czasów stanisławowskich. W 1765r. powstał pierwszy teatr publiczny w Polsce dzięki staraniom króla S. A. Poniatowskiego. Nie tylko miał dostarczać rozrywki, ale włączyć się do walki o odnowę Polski. Początkowo mieścił się w Operalni Saskiej (sala do występów opery). Pierwsze przedstawienie miało miejsce 19 listopada 1765r., wystawiono sztukę Józefa Bielawskiego „Natręci”. Później często wystawiano komedię Franciszka Bohomolca, które ośmieszały zacofanych Sarmatów. Z powodów politycznych w marcu 1767r. król zawiesił działalność teatru na siedem lat. Ponownie został otwarty w 1774r. Jako komediopisarz zasłynął wtedy Franciszek Zabłocki, autor rokokowej sztuki „Fircyk w zalotach”. Rozkwit teatru nastąpił za dyrektury Wojciecha Bogusławskiego. Był cenionym aktorem, reżyserem. Założył szkołę dramatyczną w Warszawie w 1811r. Dbał o poziom gry aktorskiej (dykcja, intonacja, mimika, gest), oprawę plastyczną widowiska, czyli scenografię (dekoracja, kostiumy, rekwizyty) i charakteryzację. Obraz uzupełniała muzyka, także efekty dźwiękowe i światło. Bogusławski napisał podręcznik o sztuce scenicznej oraz „Dzieje teatru narodowego”. Zorganizował teatr objazdowy. Ceniono go jako autora sztuk, najbardziej znana to „Cud miemany, czyli krakowiacy i górale”. Treść utworu to miłość Basi, córki młynarza do Stacha. Do małżeństwa nie chce dopuścić Dorota, macocha Basi, która kocha się potajemnie w Stachu. Basia ma wyjść za górala Brandasza. Dochodzi do zwady między góralami a krakowiakami którą udaremnia student, porażając walczących prądem elektrycznym. Bogusławski podkreśla, czym jest nauka, po raz pierwszy na scenę wprowadza lud. Pojawiają się aluzje polityczne np. „Straszny i ozóg w dłoni, gdy kto swojego broni”. Teatr odegrał szczególną rolę w okresie Sejmu Czteroletniego, tylko w 1791r. Bogusławski wystawił trzy sztuki polityczne, jedną z nich był „Powrót posła”. Ze sceny wzywano do naprawy Rzeczypospolitej, atakowano fircyków, modne damy i konserwatywnych Sarmatów.