Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu

Wyraz filozofia pochodzi od dwóch słów phileo (lubię) i sophia (mądrość). Filozofia grecka zaczęła rozwijać się w VI w. p.n.e. , natomiast jej największy rozkwit przypada na V i IV w. p.n.e. . Heraklit z Efezu (VI/V w. p.n.e.) dowodził, że świat ustawicznie się zmienia, co wyraził słowami "panta rei" (wszystko płynie). Jednym z największych myślicieli greckich był Sokrates (469-399 p.n.e.). Swoją wiedzę przekazywał innym podczas rozmów w różnych okolicznościach. Nie pozostawił po sobie żadnych pism. Uważa się go za twórcę etyki , gdyż najbardziej interesowała go moralność człowieka. Za największą wartość uważał cnotę, która oznaczała sprawiedliwość, odwagę, prawdomówność, panowanie nad swoimi uczuciami, mądrość i szlachetność. Twierdził, że cnota zapewnia człowiekowi szczęście. Przeciwstawiał jej dobra materialne, zaszczyty, siłę, urodę jako dobra nietrwałe. Uczniem Sokratesa był Platon (427-347 p.n.e.). Reprezentował on kierunek filozoficzny zwany idealizmem, gdyż twierdził, że istotą świata są idee. Uznawał wprawdzie i materię, ale traktował ją jako "cień idei". Pozostawił po sobie dwa dzieła: "Obrona Sokratesa" i "Uczta". W pierwszym z nich bronił oskarżonego o rzekomą bezbożność i deprawowanie młodzieży swego mistrza, a swoje wywody włożył w jego usta. W "Uczcie" zawarł rozważania o miłości, jako dążeniu duszy do osiągnięcia wiecznego posiadania dobra. Epikur (341-270 p.n.e.) podobnie jak Sokrates za najważniejsze dobro uważał szczęście człowieka, a upatrywał je w życiu moralnym. W III w p.n.e. żyło wielu mędrców nazywanych stoikami. Głosili oni życie zgodne z zasadami rozumu. Zalecali powściąganie swoich emocji i umiejętne panowanie nad sobą (stoicki spokój). Stoicy greccy znaleźli naśladowców w Rzymie. Należał do nich Lucjusz Anneusz Seneka, autor rozprawy "O życiu szczęśliwym". Uważał on życie szczęśliwe jako zgodne z naturą człowieka, to jest dążące do czynienia dobra i odrzucenia wszelkiego zła. Marek Aureliusz (121-180), cesarz rzymski, zwany "filozofem na tronie" , pochodził ze starego rodu plebejskiego. Był człowiekiem spokojnym i skromnym. Nienawidził wojen, które jeszcze bardziej pognębiały lud rzymski nękany częstymi powodziami, pożarami, a także głodem. Rządy sprawował z niechęcią, natomiast uwielbiał czytać i pisać dzieła filozoficzne. Jednym z nich są "Rozmyślania" , powstałe jako pamiętnik spisany na jednej z wypraw wojennych. carpe diem (chwytaj dzień) Sztuka starożytnej Grecji i Rzymu reprezentowana była głównie przez rzeźbiarzy. Do najwybitniejszych należą: Fidiasz, Myron ("Dyskobol"), Skopas i Praksyteles.