Filozofia starożytnej Grecji

a) periodyzacja historyczna- podział procesu rozwojowego literatury na epoki i okresy, niekiedy także podział w obrębie danego okresu. Pierwszą postacią periodyzacji był podział na literaturę starożytną i nowożytną. Obecnie dominuje tendencja, by przy dokonywaniu periodyzacji brać pod uwagę właściwości rozwojowe samej literatury, a więc za główny wyznacznik uznać ewolucję systemów działań twórczych: stylów, gatunków itp. Wydzielony okres literacki charakteryzuje się pewną jednolitością stylistyczną, wspólnością dążeń i programów literackich. Zadaniem periodyzacji jest zdawanie sprawy z dominujących w danym czasie prądów i tendencji i orientowanie w ogólnym przebiegu rozwoju literatury narodowej i powszechnej. b) ogólna informacja o poglądach Arystotelesa ARYSTOTELES (384-322 p.n.e.) Wykształcenie zdobył w akademi platońskiej, prowadził własne badaniai wykłady. Póżniej w Atenach załorzył własną szkołę, nazwaną - Liceum. O Tragedii: 1. Jeżeli koniecznym jest przedstawienie wydarzeń budzących litość i trwogę to nie należy pokazywać ludzi popadających ze szczęścia w nieszczęście lub niegodziwców stających się szczęśliwymi gdyż jest to obce duchowi tragedji bo niesprawia to przyjemności ani nie wzbudza litości. 2. Bohaterem tragedji winien być człowiek przeciętny, cieszący się szacunkiem, któy popada w nieszczęście ze względu na jakieś zbłądzenie. O Eposie 1. Fabuła powinna być ułożona w sposób dramatyczny i obejmować jedną, całą i skończoną akcję. 2. Odmienny układ zdarzeń niż dzieła historyczne 3. Poeta winien jak najmniej mówić od siebie 4. Źródłem zaskoczenia, które sprawia przyjemność mogą być rzeczy sprzeczne z rozumem Arystoteles był pierwszym filozofem, który poezję traktował jako osobną dziedzinę sztuki, a jej opis podporządkował pewnym regułom- jego poetyka ma charakter normatywny. W swej poetyce wyjaśniał jak należy twożyć. Główne jego tezy to: 1. Literatura jest sztuką naśladowczą bo nie wytwarza przedmiotów realnych lecz ich słowne podobieństwo 2. W poezji istnieją różne gatunki różniące się sposobem naśladowania: epopeja i dytyramb - narracja tragedia - przedstawienie działających osób 3. Tragedia silniej działa na widza niż epopeja 4. Miarą wartości poezji jest reakcja odbiorcy. najlepiej działa tragedia wywołując wstrząs uczuciowy - katharsis 5. Dzieło naśladowcze ujmuje to co jest prawdopodobne lub konieczne 6. Poezja wzbudza emocje Arystoteles rozwinął także kategorię estetyczną zwaną mimesis oznaczającą naśladowanie natury. c) Sokrates - sylwetka i poglądy SOKRATES (470- 399 p.n.e.) uważał że dobro absolutne istnieje, a zajmowanie się nim jest najważniejszym zadaniem człowieka myślącego. Jeśli ludzie poznają dobro, będą musieli postępować dobrze. W swych dysputach wspominało dajmonionie tym mianem nazywał bowiem głos boski, który przemawia w duszy człowieka. Rozmowy te prowadził na rynku w Atenach z przechodniami i miały one z góry ustalony przebieg. Sokrates pytał bowiem przechodniów o ich idee bądź ideały i w kolejnych pytaniach doprowadzał rozmówcę do wniosku, iż jego przekonania są błędne. Ta część rozmowy nosiła miano elenktycznej (obalającej). Następnie Sokrates zadając kolejne pytania i kierując rozmówcą doprowadzał go do poznania prawdy o świecie i dobra. Tą część dialogu myśliciel nazywał ''rodzącą'' prawdę w umyśle od czego pochodzi jej nazwa- część maieutyczna dialogu (rodząca). Sokrates krytykował w swych rozmowach zasady demokratycznego ustroju Aten wskazując na lenistwo, prużność, niewiedzę oraz brak cnoty ateńczyków(w jego filozofii wiązało się to bezpośrednio ze szczęściem). Za swoje poglądy został w procesie skazany na śmierć. SOFIŚCI - ludzie gotowi uczyć za pieniądze techniki wymowy potrzebnej do sprawowania władzy. Zajmowali się logiką i analizą języka, zastanawiali się nad przyczynami sukcesu i mechanizmami polityki. Byli zdania, że ustrój, moralność, prawa są efektem umowy społecznej, nie mają wartości same w sobie (nie ma absolutnego dobra). d) Platon - sylwetka, poglądy, twórczość. PLATON (427-347 p.n.e)- filozof grecki uczeń Sokratesa, twórca pierwszego systemu filozoficznego- idealizmu obiektywnego (metafizyka) zakładającego obiektywne samoistne i niezależne istnienie w rzeczywistości pierwiastka idealnego, czyli głoszący tezę, iż rzeczywistość istnieje wprawdzie obiektywnie ale charakter jej jest idealny. Załorzyciel szkoły zwanej Akademią Platońską. w swym systemie filozoficznym zwanym platonizmem głosił realizm pojęciowy tj. rzeczywiste istnienie pojęć ogólnych zawierających jedynie pewną i powszechną wiedzę obycie. Podstawą tego systemu było załorzenie, iż idea jest doskonałym, wiecznym prototypem rzeczy, będących niedoskonałym, chwilowym odwzorowaniem. Wynikał z tego dualizm świata idealnego a co za tym idzie dualizm duszy i ciała oraz poznania zmysłowego i rozumowego. Najwyższą funkcję poznawczą ma dusza gdyż ma wrodzoną wiedzę o ideach. Ideą nazywał Platon domniemany przedmiotowy odpowiednik treści nazwy tj. byt samoistny, rozumowo poznawalny, istniejący poza umysłem i poza światem przedmiotów, a stanowiący wieczny, niezmienny i doskonały pierwowzór danej rzeczy. Platon stworzył utopijną teorię idealnego ustroju państwa o charakterze organicznym i totalitarnym, ściśle wyznaczającego funkcje społeczne obywateli. Motyw jaskini- doświadczenie filozoficzne traktujące o względności pojęć ''oryginał'' i ''odwzorowanie''(obraz cienia na ścianie jaskini postrzegany jako oryginał a nie odwzorowanie gdyż osoby biorące udział w doświadczeniu nie mogą poznać rzeczywistego oryginału). e) epikureizm - teoria etyczna, utożsamiająca życie szczęśliwe z życiem moralnym. Za warunek wystarczający do osiągnięcia szczęścia uważali brak cierpień. Epikureizm interpretowano często jako postawę wyrażającą się w dążeniu do nieograniczonego korzystania z uciech życiowych. f) stoicyzm - filozoficzno-etyczna doktryna mówiąca o postawie zachowującej spokój wewnętrzny, hart ducha i opanowanie w trudnych sytuacjach.