Eros i Thanatos w poezji Tetmajera

TEMAT: Eros i Thanatos w poezji Tetmajera. Tetmajer ucieczki od bezsensu istnienia szukał w Nirwanie, w kontakcie z przyrodą oraz hedonizmie. Przełom wieków to rewolucja obyczajowa - emancypacja kobiet, walka płci. Nowa relacja między kobietą i mężczyzną stąd śmiałe erotyki. Nirwana - w sanskrycie (język starożytnych i średniowiecznych Indii) = zdmuchnięcie, zgaśnięcie - jest to ostateczne wyzwolenie od reinkarnacji, od wszelkich pragnień i namiętności, osiągnięcie stanu spokoju i prawdy absolutnej. Potocznie jest to zapomnienie, niebyt, unicestwienie. „Hymn do Nirwany”. Modlitwa do Nirwany to parafraza „Ojcze nasz” wiersz skonstruowany na zasadzie antytezy. Zło tego świata przeciwstawione jest Nirwanie. Apostrofa do Nirwany stanowi jednocześnie epiforę (identyczne zakończenie wersów). Ludzki los pokazany został hiperbolicznie jako otchłań klęski i cierpień; człowiek narażony jest na wszystko co najgorsze: „szpony zła”, „jarzmo krwawiące kark”, „ludzka podłość”. Nic więc dziwnego, że człowiek czuje się źle, przepełnia go wstręt do świata. Jego dusza jest w konwulsjach. Ten ból istnienia może uśmierzyć tylko Nirwana: dłonie położą na źrenicach, unicestwi oddech, zniszczy pamięć, oderwie od złych i nikczemnych twarzy. Zakończenie to klamra kompozycyjna, czyli powtórzony motyw modlitewny do Nirwany. Wiersz wyraża skrajny pesymizm, ucieczkę od życia w niebyt. Jest pod wpływem filozofii Shopenhauera. „Lubię kiedy kobieta …”. Kiedy kobieta omdlewa w objęciu, kiedy ją rozkosz i żądza omieni. Lubi ten wstyd, co się kobiecie zabrania przyznać, że czuje rozkosz i lubi tę chwilę kiedy kobieta zmęczona, wyczerpana leży nieprzytomnie. Miłość zmysłowa cielesna jest tu jedynie poszukiwaniem zapomnienia, ucieczka od prozy życia, jest chwilowa, człowiek nigdy nie zaspokoi pragnień. Kobieta jest wyczerpana, podmiot liryczny nie, gdyż nie znalazł ukojenia. Ona jeszcze rozpamiętuje namiętne chwile, jego myśl już „wybiega i szybuje gdzieś daleko”. Związek z kobietą to chwilowe zapomnienie, szukanie ucieczki od czegoś, od czego nie da się uciec. „Ja, kiedy usta …”. Podmiot liryczny zbliżając się do kobiety szuka rozkoszy chwilowej, niezwykle intensywnej. Chce by „myśl omdlała na chwilę”, chce czuć „najwyższą rozkosz - zapomnienia”, powrót do rzeczywistości jest przykry, podmiot liryczny żałuje, że się obudził, że żyje. Błogosławiona była by śmierć, bo nad rozkoszami cielesnymi ciążą strach rozczarowania i przesytu. Jest to przejaw hedonizmu, nie ma miłości idealnej, romantycznej, czystej, a jedynie zmysłowa ucieczka od rzeczywistości. Drugi człowiek traktowany jest instrumentalnie, jako zaspokojenie chwilowego pożądania. Jedyną ucieczką od rozczarowań może być śmierć.