Ekspresjonizm, futuryzm, dadizm, neoklasycyzm

KIERUNKI ARTYSTYCZNE Istnieje wiele kierunków artystycznych. Wszystkie nowe poprzedzone były teoretycznymi programami w formie manifestów i deklaracji. Ekspresjonizm Rozkwit w latach 1910-25. Pojawił się w epoce poprzedniej, lecz dopiero teraz doszedł do głosu. siła i gwałtowność wyrazu deformacja obrazu rzeczywistości sztuka miała wywoływać wstrząs u odbiorcy, miała być krzykiem duszy nie powinna naśladowywać świata dążenia do wyrażania bogactwa psychiki ludzkiej spontaniczność artysty sztuka jest wyrazem duszy dobór słów o silnym zabarwieniu emocjonalnym elementy brzydoty język wypowiedzi daleki od potocznego, zawiera cechy wzniosłości Futuryzm (skrajna awangarda) Twórcą jest Filippo Marinetti. W 1909r. ogłosił swój I manifest pt. “Futuryzm” pochwała energii odrzucenie przeszłości, patrzenie tylko w przyszłość pogarda dla dotychczasowych wartości fascynacja tym co nowe, cywilizacją, urbanizmem żądanie nowej estetyki, nowego ideału piękna związanego z cywilizacją i techniką oryginalność i wyjątkowość nawet za wszelką cenę odrzucali zasady gramatyki i interpunkcji uważając to za jarzmo krępujące swobodę wypowiedzi zabawa słowem prowokacja dynamizm, energia, gwałtowność, wulgaryzm Polski futuryzm miał dwa ośrodki Warszawę (Anatol Stern, Aleksander Wat) Kraków Stanisław Młodożeniec “Wiek XX” nazwy wynalazków dużymi literami fascynacja tym co nowe neologizmy - w skojarzeniu z pozostałymi wyrazami tworzą element zaskoczenia gra słów Tytus Czyżewski Bruno Jasieński “But w butonierce” do mnie świat należy, kpina z poetów, tradycji podmiot liryczny mówi sobie, ze jest genialny, jest młody, lekceważy cały świat według niego ludzie jeszcze nie dojrzali, nie dba o tych co nie dążą za postępem, są oni mu obojętni to co nowe daje człowiekowi większe możliwości uśmierca za życia innych twórców, wtedy uważanych już za klasyków (np. Staffa) “Rzygające posągi” sztuka odeszła, nadchodzi wolny czas; posągi - tradycja; rzygające - obraza, kpina prowokacja podmiot liryczny zamierza wyzwolić poezję z szablonu, w który popadła “Miłość na aucie” “Trupy z kawiorem” “Nóż w bżuhu” Dadaizm (skrajny futuryzm) Nie rozwinął się w Polsce (wojna była okazją do odzyskania niepodległości - nie była dla Polaków absurdem) negowanie wszystkiego wykpienie tego co było dotychczas wartością odrzucenie ograniczeń składni, ortografii, gramatyki, interpunkcji - znamienie wolności absolutnej “Bełkot dadaistyczny” - Tristian Tzara pisał jak stworzyć utwór literacki Surrealizm (rozwinięcie dadaizmu) “Manifest surrealistyczny” - Andre Breton wyzwolenie sztuki z rozumu utwór artystyczny to wytwór ludzkiej wyobraźni bez udziału jego autora, miał być wytworem podświadomości dzieła sztuki to zapis wyobraźni utwory z pogranicza snu i jawy, operujące obrazami, nie powinny być interpretowane sposób rozumowy Neoklasycyzm łączy klasyczną tradycję literacką i poezję symbolistów Paul Valery wnosił do poezji pierwiastek intelektualny Nurt poezji czystej autorem był ksiądz Henryk Bremond poezja jest poza granicami sensu nie nazywa niczego jest odzwierciedleniem wrażliwości, uczuć doświadczenie mistyczne Wszystkie kierunki mają wspólne cechy: bunt przeciw zastanej rzeczywistości, także w sztuce, niechęć, opozycja wyzwolenie człowieka, psychiki spod jarzma jakichkolwiek kanonów (estetycznych, moralnych, religijnych) odświeżenie języka literackiego poprzez zwrot ku wyobraźni, psychice bunt zaprezentowany wszędzie w podobny sposób obrona przed rzeczywistością jako atak, który ma zdumieć, zaszokować odbiorcę