Dwojaka prawda w Konradzie Wallenrodzie

"Konrad Wallenrod" to powieść poetycka o tematyce przede wszystkim narodowowyzwoleńczej. Główny bohater walczy ze znienawidzonym wrogiem ojczyzny.Jednak podobnie jak w wielu innych utworach (np. "Dziady cz. III") zawarł tu Mickiewicz swój pogląd na rolę poezji w życiu każdego narodu. "Pieśń wajdeloty" śpiewana przez starego Halbana jest nie tylko piękną opowieścia o losach młodego Waltera Alfa - jest także odpowiedzią na pytanie, czym powinna być literetura.Mickiewicz mówi o dwóch jej zadaniach. Poezja ma być narodową skarbnicą, w której każde społeczeństwo składać będzie kolejne opowiadania o swoich losach, drogocenne myśli przekazywane z pokolenia na pokolenie, a będące zawsze najbardziej strzeżoną tajemnicą.W ten sposób "wieść gminna", jak nazywa Mickiewicz poezję, ma stać się pomostem między pokoleniami, ma je jednoczyć we wspólnej, narodowej historii. Jednocześnie, pamiętając o położeniu swojego kraju, autor przypisuje poezji jeszcze jedno zadanie: ma być poezją trytejską, nawoływać do walki, sama też powinna mieć taki, związany z walką charakter, stać na straży pamiątek narodowych, gdyż:( i tu cytat) "Płomień rozgryzie malowane dzieje Skarby mieczowi spustoszą złodzieje Pieśń ujdzie cało." Charakterystyczne jest to, że Mickiewicz przez cały czas mówi raczej o poezji ludowej, bardzo związanej z losami narodu, będącej ich odzwierciedleniem, a jednocześnie wyrazem ludowej mądrości. Stary Halaban śpiewający "Pieśń walejdoty" staje się uosobieniem patriotyzmu tkwiącego w ludzie i promieniującego na cały naród.