Dramat Dominika Cedzyny w "Doktor Piotr"

Dominik Cedzyna to bohater opowiadania Stefana Żeromskiego pt. "Doktor Piotr". Akcja utworu rozgrywa się kilka lat po powstaniu styczniowym. Dominik Cedzyna, dawny właściciel ziemski, szlachcic z urodzenia, teraz zrujnowany pracuje u dorobkiewicza Teodora Bijakowskiego. Dominik Cedzyna ma syna, tytułowego doktora Piotra, który studiuje medycynę w Londynie. Ojciec regularnie przesyła mu pieniądze na studia. Piotr przyjeżdża na wieś do ojca, gdzie dowiaduje się o pochodzeniu pieniędzy. Jego ojciec, aby uzyskać fundusze, obniżył płace robotnikom z 30 kopiejek na 20. Syn dowiedziawszy się o tym powziął natychmiastową decyzję wyjechania do Anglii i zarobienia tylu pieniędzy, aby odpłacić robotnikom za ich poniesione szkody. W ten sposób urwała się więź między ojcem, a synem. Dominik, podłóg swojego światopoglądu, nie rozumie co zrobił źle i dlaczego jego własny syn jest na niego oburzony. Stary Cedzyna, mimo klęski powstania nie rozumie błędu swojej klasy społecznej, który tkwił w niewłaściwym traktowaniu chłopów, co była jedną z przyczyn przegranej. Dominik nie traktuje robotników jako ludzi, jak równych sobie, odnosi się do nich jak do maszyn. Na zarzuty jak mógł obniżyć, i tak już głodowe stawki, odpowiada, że chłopi nie protestowali. Chłopi i robotnicy są dla starego Cedzyny jedynie siłą wykonawczą, nie mogą oni według niego ani cierpieć, ani odczuwać. Jest to właśnie jeden z dramatów Dominika Cedzyny. Żyje on z robotnikami według myśli cel uświęca środki". Dawny właściciel ziemski od lat był nauczony, że chłopi zostali "stworzeni" tylko po to, aby pracować dla szlachty dzień i noc. Dominik Cedzyna staje również wobec konfliktu tragicznego. Jego własny syn chce mu oddać pieniądze. Jeżeli stary Cedzyna je przyjmie to będzie miał poczucie, że nic dla Piotra nie zrobił, przyzna się również w ten sposób do swojej omyłki. W przeciwnym zaś przypadku straci swojego syna na zawsze. Można by się zastanowić, czy wolno było synowi mówić o tym ojcu i ranić słowami jego duszę. Według mnie to Piotr powinien sam zadbać o oddanie pieniędzy robotnikom, starając się zwieść ojca, bądź też nie mówić ojcu o całej niesprawiedliwości, jakiej stał się źródłem stał się. Dominik Cedzyna jest przecież starym człowiekiem, kochającym ojca i skorym do wszelakiej pomocy, aby jego jedynak otrzymał bardzo staranne wykształcenie i mógł samodzielnie i godnie żyć w społeczeństwie. Dominik Cedzyna podczas spotkania z synem doświadcza ciężkich chwil. Okazuje się, że syn, którego tak kocha, jest niezadowolony, że jego ojciec przesyła m pieniądze na studia. Dramatem Dominika jest również stanięcie wobec konfliktu tragicznego, gdzie zarówno nieprzyjęcie, jak i przyjęcie pieniędzy będzie złe. Stary Cedzyna zapłacił w ten sposób za swoją ciemnotę i nieuświadomienie, które według Żeromskiego było jedną z przyczyn upadku powstania styczniowego.