Dokładna charakterystyka sentymentalizmu

Sentymentalizm : Prekursorem Jean Jacob Rousseau. Nakłada na literaturę obowiązek ukazywania życia wewnętrznego człowieka oraz kształtowania autentycznych więzi międzyludzkich, co też prowadzi do moralizatorstwa. Myśl przewodnia sentymentalizmu: " Życie bez miłości, to czarodziejska latarnia bez światła. " J.W.Goethe Sentymentalizm jako nurt Oświecenia ma jednak motywację racjonalną. Ważne jest panowanie nad uczuciami, ale w pewnym stopniu można ominąć rozum i pozwolić na swawolne działanie uczuć (w człowieku zauważalne są dwie struktury: rozumu i uczuć). Treści sentymentalizmu są opozycyjne wobec klasycznych. Ludzie zaczynają wytwarzać sztucznie atmosferę ewokującą rodzenie się uczuć (nastrojowe świątynie, altany, obeliski, kaskady, które mają być scenerią do marzeń i lektury prowadzącej do wyzwolenia uczuć, często w sposób teatralny). Stany uczuciowe starano okazywać się za pomocą wyglądu, zachowania i przesadnej czułostkowości. Przywiązywano wagę do różnych pamiątek i miejsc związanych ze szczególnymi przeżyciami. Dążenie do naturalności i prostoty wiązało się z zainteresowaniem ludem i obyczajami. Miłość została uznana za najistotniejsze i najsilniejsze uczucie w życiu ludzkim. W sentymentalizmie mamy do czynienia z poezją miłosną (np. "Do Justyny" F.Karpińskiego) i grobową (np. "Żale sarmaty" F.Karpińskiego). 'Gorączka werterowska' odzewem młodych na losy Wertera w utworze Goethe'go. Egzaltowana czułostkowość i pozorna ludowość nie świadczyły jeszcze o istocie sentymentalizmu, bowiem przeciwstawiał się on wszelkiej oschłości, nieczułości na krzywdę i nędzę człowieczą. Jego idea była związana z duchem Oświecenia, czyli humanitaryzmem. Modelem miłości sentymentalnej może być uczucie między Laurą i Filonem w sielance sentymentalnej "Laura i Filon" Franciszka Karpińskiego. Człowiek sentymentalny: - postrzegany prywatnie, a nie społecznie, - ma uczuciowy stosunek do życia i nie kieruje się tylko rozumem, - nie chce podlegać układowi norm warunkującemu egzystencję w społeczeństwie, - chce być w bliskim kontakcie z naturą, - wrażliwy i subtelny, - szczery w stosunku do innych ludzi, - zdolny do poświęceń. Postawę sentymentalną charakteryzuje zdolność do wyższych uczuć takich jak miłość czy przyjaźń. Sentymentalizm odrodził lirykę, wzbogacił język poetycki o środki wyrazu naturalnego. Wprowadził nowe gatunki literackie lub ich odmiany: powieść sentymentalna (epistolarna), sielanka, powieść grozy, ballada, pamiętnik liryczny. W Polsce ostoją sentymentalizmu były Puławy, a główną protektorką była żona księcia, Izabela Czartoryska. Zerwanie z modą cudzoziemską, obowiązują polskie stroje bez peruk. W Puławach Czartoryscy zbudowali dwie sceny, na których grywało się jedynie polskie sztuki. Izabela gromadziła pamiątki w tzw. świątyni Sybilli, na której umieszczony był napis "Przeszłość przyszłości". Polscy przedstawiciele: Franciszek Karpiński, Kniaźin. Inni: J.W.Goethe.