Czy Polsce grozi pułapka zagrożenia?

Na mocy porozumień z Klubem Paryskim Klubem Londyńskim Polska wykorzystała nowe techniki redukcji zadłużenia zagranicznego,: debt for nature swap, buy-back, obligacje Brady’ego, które wpłynęły na perspektywy wywiązania się Polski ze zobowiązań wobec wierzycieli publicznych i prywatnych. Wśród tych technik nie było, często stosowanej w krajach dłużniczych Ameryki Południowej operacji debt for equity swap. Możliwości wykorzystania tej techniki przez Polskę byłyby bowiem ograniczone. Celowe wydaje się przeprowadzenie na większą skalę operacji debt for nature swap. Transakcje te nie tylko redukują dług, ale przyczyniają się jednocześnie do poprawy stanu środowiska naturalnego, co u progu członkostwa Polski w Unii Europejskiej ma niebagatelne znaczenie. Zgodnie z przyjętymi harmonogramami zwrot długów wobec Klubu Paryskiego ma być zakończony w 2009 r. (niewielka część zadłużenia zapada w 2014r.), wobec Klubu Londyńskiego – obligacji Brady’ego w 2024r. (wymagana jest terminowość dokonywanych spłat). Bardzo istotne jest wprowadzenie metod kompleksowego zarządzania całym długiem, gdyż harmonogram obsługi zadłużenia zagranicznego przewiduje największe spłaty rat kapitałowych na lata 2004-2009. Największa suma przypada na rok 2008 – około 4 mld USD. Wielkość rat jest zależna między innymi od obowiązujących stóp procentowych na świecie (stałe oprocentowanie mają jedynie obligacje Brady’ego – w zależności od instrumentu wynosi ono 5-7,5%). Ustalony harmonogram spłaty zadłużenia zagranicznego ma na celu stworzenie polskiej gospodarce czasu na rozwój potencjału eksportowego, przyciągnięcie na większą skalę inwestycji zagranicznych, dopasowania strukturalne umożliwiające Polsce integrację ze strukturami europejskimi. Sprowadzone do niskiego poziomu transfery z budżetu centralnego na rzecz wierzycieli zagranicznych służą m.in. umożliwieniu restrukturyzacji produkcji oraz aparatu wytwórczego w stopniu umożliwiającym w stopniu umożliwiającym pełną obsługę zwiększających się zobowiązań wobec wierzycieli zrzeszonych w Klubie Paryskim i Klubie Londyńskim. Pełna obsługa zredukowanego i zrestrukturyzowanego długu zagranicznego w warunkach wzrostu zagranicznego umożliwia Polsce odzyskanie równowagi płatniczej. Reformowanie zadłużenia zagranicznego kraju, nie przebiega, rzecz jasna, bez jakichkolwiek zakłóceń. Niepokoje, wśród wierzycieli, budzi brak równowagi w bilansie obrotów bieżących, który przypomina proces powstawania dysproporcji pomiędzy dynamiką eksportu i importu w latach siedemdziesiątych. Dysproporcje te na początku lat 80-tych (co prawda w innych warunkach zewnętrznych) doprowadziły do tego, że Polska wpadła w pułapkę zadłużeniową. Obecna sytuacja jest jednak odmienna. Polska stała się wiarygodnym partnerem na międzynarodowym rynku finansowym. Po zakończeniu negocjacji z wierzycielami Klubu Paryskiego oraz Klubu Londyńskiego Rząd Rzeczpospolitej wystąpił o przyznanie oceny credit-ratingu. Dzięki jej uzyskaniu możliwe stało się przeprowadzenie emisji polskich euroobligacji Obecnie ewentualne konsekwencje narastającego deficytu obrotów bieżących jakiegoś kraju nie staną się raczej początkiem szerszego kryzysu o zasięgu światowym. W przypadku Polski prezentowane prognozy rozwoju gospodarczego biorą pod uwagę zagrożenia wynikające z rosnących napięć w bilansie obrotów bieżących, których bezpośrednią przyczyną jest powiększający się deficyt bilansu handlowego. Innym argumentem budzącym niepokój może stać się, w przypadku obsługi polskiego długu, możliwość istnienia nadużyć, a także oskarżeń o takie nadużycia, szczególnie po doświadczeniach z FOZZ. W sprawie FOZZ występowały nie tylko działania o znamionach przestępstwa, ale również brak kontroli ze strony parlamentu w sprawie zadłużenia zagranicznego, co wpłynęło na podważenie zaufania do systemu funduszy publicznych w Polsce. Szansa na wcześniejszy wykup zadłużenia zagranicznego pojawiła się w Ministerstwie Skarbu Państwa w 1999 r. w związku z wyższymi od zaplanowanych dochodami z prywatyzacji. Możliwość wykupu zagranicznego długu Polski jest prawnie ograniczona i występuje tylko w przypadku obligacji Brady’ego. Przeznaczenie dewiz z prywatyzacji nie wpływałoby na destabilizację polskiego rynku – nie powoduje wzrostu podaży pieniądza, wzrostu inflacji (nie występują wówczas różnice kursowe i ryzyko aprecjacji złotego). Poza tym zredukowanie zadłużenia zagranicznego wpływa na zwiększenie wiarygodności Polski wobec zagranicy. Polski rząd dokonał operacji wykupu obligacji Brady’ego w 1997r. na kwotę 1,7 mld USD oraz w roku 1998 na kwotę 750 mln USD. Spłacie polskiego zadłużenia wobec wierzycieli zrzeszonych w Klubie Paryskim i Klubie Londyńskim nie grozi więc prognoza ostrzegawcza. Obsługa zadłużenia zagranicznego odbywa się na bieżąco. Brak jest jakichkolwiek zaległości kapitałowych i odsetkowych. Obawy związane z możliwościami spłaty mogą być wyeliminowane poprzez istnienie odpowiednich zabezpieczeń. W przypadku Klubu Londyńskiego są to obligacje zeropunktowe, W przypadku Klubu Paryskiego zabezpieczenia stanowią odpowiednie kwoty w budżecie. Reasumując w świetle nowych, finansowych technik redukcji zadłużenia zagranicznego stało się realne rozwiązanie kluczowego dla polskiej gospodarki – spłaty zadłużenia zagranicznego.