Człowiek sentymentalny - przykłady utworów

Czołowym twórcą sentymentalizmu był Jean Jaques Rousseau (1712-1778). Głosił on powrót do natury oznaczający aprobatę podstawowych uczuć ludzkich nie skażonych cywilizacyjnym zepsuciem. Jego utworem, który zyskał największą popularność jest "Nowa Heloiza" mówiąca o miłości dwojga kochanków, popadającą w konflikt z fałszywymi normami społecznymi. Ukazywała ona uczuciowe motywy postępowania i intymne doznania miłosne. Rousseau kładł nacisk na miłość i dobroć. Dużą rolę w kształtowaniu osobowości człowieka sentymentalnego odegrał empiryzm Lock'a. Jednostka sentymentalna kierowała się intuicją, sercem, wyobraźnią, czyli elementami irracjonalnymi. Bohater sentymentalny charakteryzował się czułością i wrażliwością, jego przeżycia miłosne niejednokrotnie mają wpływ na dalsze losy. Konflikt wewnętrzny przebiegał na płaszczyźnie przeciwstawień tego co pierwotne i naturalne z postępem. Sentymentaliści głosili, że jednakowe prawo do wzniosłych uczuć ma każdy człowiek, a niżej urodzony jest nawet bliżej naturalnej moralności. W konwencj sentymentalnej uciekano od cywilizacji na prowincję, przykładowo powstał dwór Czartoryskich w Puławach, będący ważnym ośrodkiem polskiego sentymentalizmu, tworzyli tam Franciszek Karpiński i Dionizy Kniaźin. "Laura i Filon" Karpińskiego, zwanego "poetą serca", opowiada o smutku bohaterów niepewnych wzajemności i ich spotkaniu pełnym zapewnień stałości uczucia na tle sielskiego krajobrazu. Typowymi gestami bohaterów sentymentalnych były omdlenia, łzy, wzruszenia i rekwizyty: fujarka, strój pasterski czy drogie sercu pamiątki.