Charakterystyka bohetarów początku i końca w "Początek"

TEMAT: Bohaterowie początku i końca - dlaczego „Początek”. Konstrukcja powieści to 21 wyodrębnionych rozdziałów. W każdym występuje postać wiodąca, wokół której rozgrywają się wydarzenia. Bohaterom podporządkowane są układy fabularne. Są to łańcuchy ludzi dobrej woli lub ludzi złych, np. Irma, riksarz, Korda, Kryński, Filipek, Miller, a przeciw nim gestapo, Stuckler, Blutman. Drugi szereg to Joasia, jej ojciec, Romnicki, Wiktor, Weronika, a przeciw Niemcy w getcie i Piękny Lolo. Bohaterowie grupowani są też narodowościowo. Bohaterowie dzielą się na bohaterów „początku” i „końca”. Bohaterowie „początku” to Paweł Kryński, Joasia Fichtelbaum - Miriam, Artur Gruszecki. Dla nich wojna jest przeżyciem kluczowym, ustanawia początek ich życiorysów, kształtuje ich postawę. To właśnie wtedy wiosną 43 Paweł „doznał wrażenie jakiegoś początku, nie końca (...) zrozumiał, że oto rozpoczyna się nowy rozdział, który trwać będzie już bez końca”. Pokolenie wojenne skazane na dramatyczne wybory dojrzewało w kryzysie wartości i już do końca musiało „lepić własne życie z rozbitych skorup, za które nikt rozsądny nie dałby szelonga”. Bohaterowie „końca”: sędzia Romnicki, pani Kryńska, filolog Korda, adwokat Fichtelbaum, matematyk Winiar, socjaliści Miller i Filipek, krawiec Kujawski i przestępca z etyką zawodową, W. Suchowiak. Wojna stanowiła kres, zagładę ich świata, ich systemu warotści. W tym systemie każdy miał swoje miejsce, niezależnie od narodowości. Był to świat kultury, elegancji i niezłomnych zasad moralnych. Wraz z wojną ten porządek przepadł. Międzywojnie zostało tu wyidealizowane, by tym bardziej odsłonić okrucieństwo wojny. Bohaterowie „początku” i „końca” jednocześnie: Irma i Henio. Henio Fichtelbaum pokoleniowo znajduje się w grupie „początku”, ale wojna to dla niego zagłada, śmierć. Podobnie jak jego ojciec symbolizuje zagładę narodu żydowskiego. Decydowała o tym semicka uroda. Holocaust to najbardziej dramatyczny przejaw końca. Irma łączy 2 epoki: przeżyła holocaust, znalazła miejsce w powojennej rzeczywistości, ale jej osobowość ukształtowana przez stary porządek i ocalił ją stary świat. Dosięgała ją natomiast nowa rzeczywistość - marzec 68. Wydarzenia te uzmysłowiły jej, że antysemityzm to nie tylko produkt hitleryzmu, wojna stanowiła zaledwie jego początek. Dialektyka początku i końca. Początek nieodmiennie związany jest z końcem, a granica trudna do wyodrębnienia. Wojna też znamionuje koniec, a jednocześnie początek - czego? totalitaryzmu, rozpadu wartości, nacjonalizmu, nietolerancji. W wojnie tkwią korzenie naszej współczesności. Związek wojny i rzeczywistości powojennej jest oczywisty. Podstawowy problem w utworze to funkcjonowanie jednostki w epoce, kryzysu wartości w świecie etycznej pustki zrodzonej przez doświadczenia II wojny światowej. Tytuł powieści na różne sposoby odnosi się do głównego bohatera. Jest on porte parde (czyli odpowiednikiem) samego autora. Dla Pawła Kryńskiego znaczenie początku to: • początek dojrzałości, koniec dzieciństwa; „w pobliżu śmierci nawet małe dzieci szybko się starzeją”. Pawła zawsze prześladuje uczucie, iż w czasie wojny coś wielkiego stracił; jego niebo odtąd wydawało się brudne, spłowiałe. Po wojnie najpierw radość, potem znużenie i nuda. Pokój stał się piekłem, ale Paweł pamiętał piekło doskonalsze, okupację. W świecie pokoju doskwierało mu poniżanie poczucia godności. • początek ciągłych strat; Traci najbliższego kolegę Henia, Monikę, która zginęła, mając w 1942 zaledwie 18 lat, kochał Irmę, a ona znalazła się na emigracji. Jego rodzina szła kiedyś środkiem, teraz zepchnięta na bok, a środkiem idą prostacy. Świat Pawełka przepadł, on jakiś czas nawet wątpił w Boga; • początek utraty złudzeń; Dotyczy to rozrachunku z mitami narodowymi. Mówi, że nieprawdziwa jest pochodnia solidarności. To wieczne polskie kłamstwo, skoro znalazł się ktoś, kto wydał Traugutta, ktoś przepędził Henia, wydał Irmę i wygnał ją z Polski. Do tej opinii niezwykle drastyczną ocenę polskiej rzeczywistości dodaje Gruszecki: „Polskość zapita, skurwiona, sprzedajna, z gębą wypchaną grazesem, antysemicka, antyaryjska, antyludzka. Pod obrazkiem Najświętszej Panienki (...) święta polskość pod knajpą (...) święta polskość bluźniercza, która ośmieliła się nazwać Chrystusem narodów, a hodowała szpicli i donosicieli, karierowiczów i ciemniaków, oprawców i łapowników (...) składała wiernopoddańcze pocałunki na dłoniach tyranów”. Chcąc zobiektywizować ten sąd Paweł stwierdza: „może właśnie Polska w końcu zrozumie, że łajdactwo i świętość w jednym stoją domu”; • początek wielkich totalitaryzmów hitlerowskiego i stalinowskiego. Historycznie zaistniały one wcześniej, ale na Polsce zaciążyły teraz, czyli w okresie okupacji i po. Totalitaryzm hitlerowski zaciążył poprzez kryzys wartości jaki został w ludziach. Totalitaryzm stalinowski ten kryzys pogłębił. Oba totalitaryzmy charakteryzuje w powieści Miller. Niemcy są zdyscyplinowani, trzeźwi, perfekcyjni. Być niedoścignionym to ich ambicja. Najlepiej pracować, najsprawniej zabijać. Żadna moskiewska hipokryzja nie równa się z tą pasją przewodzenia i przewyższania. Jeśli historia każe być Niemcom hipokrytami, będą najlepsi. Totalitaryzm rosyjski związany jest z mentalnością Moskala. Grzeczny, elegancki, częstuje, ale nie wiadomo, co myśli. Użyje podstępu, a jeśli udowodni winę, to wychodzi z niego bydlę, po chwili znów łagodny, gotów puścić wszystko w niepamięć, ale ma cię w ręku. W tym systemie jednak zawsze będzie jakieś pęknięcie przez które sączy się odrobina zwykłej ludzkiej duszy. U Moskala brak perfekcji. Zawsze czegoś zaniedba, więc staranie o niepodzielną władzę nad człowiekiem okaże się na końcu bezowocne. Powojenna Polska w systemie totalitarnym to „świat niedostatku, pozornego ładu i bezpieczeństwa publicznego (...) prawdziwa wolność, ale przejście wzbronione”. Polskę totalitarną zestawił z honorem bandyty. Bandyta dawał do wyboru mienie lub życie, ten system ratował wszystko: wolność, honor, mienie i życie.