Cele i zadania literatury pozytywizmu

1. cele i zadania literatury Literatura pozytywistyczna miała być społecznie zaangażowana. Jej twórca to nauczyciel społeczeństwa a pisarstwo to służba publiczna. Orzeszkowa twierdziła, że literatura współczesna nie mówi prawdy o życiu i ludziach, nie zajmuje się żywotnymi sprawami współczesności, obraca się wokół tematów nieaktualnych, nie nadąża za życiem. Literatura i życie społeczne rozwijają się. Orzeszkowa żądała aby pisarz połączył się sercem i myślą z ogółem ludzi. Chciała aby twórca stał się sercem ogółu. Miał to być twórca czujący, opowiadający o problemach zbiorowości. Tematów miał szukać wśród ludzi i współczesności. Tym tematem zajmował się także Sienkiewicz. Zaleca odrzucenie egoizmu, dostrzeganie problemów innych ludzi, według niego preferowany powinien być gatunek literatury - powieść. Ma ona przyszłość, jest pożyteczna. Dostrzegł on w niej formą literacką, która najskuteczniej służy propagandzie i agitacji. Zgadza się także z tym Orzeszkowa. W pozytywizmie nastąpił zwrot ku powieści i noweli. Stwarzały one bowiem okazję do wnikliwego zaprezentowania rzeczywistości. Proza była łatwiejsza w odbiorze, bardziej komunikatywna. Mogła dotrzeć do większego kręgu odbiorców. 1. powieść • jak zwierciadło odbija rzeczywistość • to co jest zawarte w niej musi być prawdopodobne • powinna oddać prawdziwą atmosferę społeczeństwa • oddziaływać na wyobraźnię • może przekazywać uczucia • aby była użyteczna powinna posiadać dwie strony: zewnętrzną odnosząca się do formy i wewnętrzną uwydatniającą myśli i dążenia • ma być źródłem wiedzy o współczesności • powinna pouczać, wyjaśniać, przedstawiać to co dobre • ukazując postawy naganne, dawać chwalebne przykłady • winna mieć walor estetyczny, uczyć i wychowywać 1. literatura tendencyjna Wykorzystywała różne gatunki prozatorskie. Artysta ma mieć cel społeczny, bez niego literatura jest pusta. • cel społeczny • odtwarzanie rzeczywistości z przynoszeniem wiedzy • autor ma zaobserwować fakty, ocenić je i wyprowadzić wnioski zaradcze do nagannej sytuacji Orzeszkowa: “Chłostać przesąd, głupotę, podłość i zastój, rozjaśniać pojęcia, zachęcać do pracy, wskazywać drogi do postępowania i wzory do naśladowania - oto dziś zadanie literatury”. Bohater: • oddaje swe życie idei • heroizmem, żarliwością, energią przypomina romantycznego • człowiek przeciętny, głównie inteligent (lekarz, nauczyciel) nieskomplikowany psychologicznie • człowiek dobry, altruista Fabuła: • zazwyczaj jeden wątek • wydarzenia ukazywane chronologicznie, zgodnie z ciągiem przyczynowo-skutkowym Narrator: • ocenia sytuację i na jej kanwie wypowiada hasła ideowe • nakazuje pewne jednoznaczne postawy • poucza poprzez komentarz do sytuacji • zwraca się do czytelnika w formie nakazowej