Cechy romantyczne i pozytywistyczne Stanisława Wokulskiego

Portret Stanisława Wokulskiego Doktor Schuman powiedział o Stachu: “Skupiło się w nim dwóch ludzi: romantyk sprzed roku 1860 i pozytywista z 1870”. Osobowość Wokulskiego ukształtowała się w epoce romantyzmu, ale żyć i działać przyszło mu w potywiźmie. Cechy jakie się w nim skupiły, ich kontrowersyjność, wywołująca brak ideowej, konsekwentnej postawy, doprowadziło do klęski w życiu osobistym głównego bohatera. Cechy romantyczne: skomplikowana, niepospolita, wyjątkowa indywidualność skłócony ze światem uczestniczył w powstaniu styczniowym, za co został zesłany na Syberię traktował miłość i kobietę z wielką czcią zdolny był do ofiar i poświęceń jego tragiczna i romantyczna miłość do Izabeli zakończyła się prawdopodobnie samobójstwem zagadkowość i tajemniczość jego losów postać bogata wewnętrznie, ponadprzeciętna Cechy pozytywistyczne: kult wiedzy (wychowanek Szkoły Głównej w Warszawie) zainteresowanie wynalazkami przedsiębiorczość, dyscyplina i konsekwencja w pomnażaniu majątku zainteresowanie ekonomicznymi sprawami kraju i nędzą klas najuboższych Miłość do Izabeli przemieniła Wokulskiego z człowieka krytycznego i rozsądnego w zakochanego do szaleństwa romantyka. Stracił pewność siebie, przestał wierzyć w pracę, przeżywał rozterki, nie potrafił znależź dla siebie miejsca na ziemi.