Cechy komedii na utworach Moliera i Fredry



TEMAT : Cechy komedii na przykładzie „Świętoszka” Moliera lub wybranych utworów Aleksandra Fredry. W dobie romantyzmu komedia Fredrowska stanowiła przeciwwagę dla poważnych, wzniosłych dramatów narodowych. Pod względem formalnym nawiązywała do tradycji oświeceniowej, do klasycystycznej komedii flirtu miłosnego. Kunszt konstruowania misternej intrygi, budowania niejednoznacznej postaci, genialny język sprawił, że dzieła autora „Zemsty”, „Ślubów panieńskich” czy „Dam i Huzarów” nie przeminęły wraz z czasem, bawią do dzisiaj i to bawią znakomicie. Jeden z najlepszych utworów Aleksandra Fredry pt. „Śluby panieńskie” stanowi typ komedii salonowej, komedii miłosnego flirtu, albowiem głównym i w zasadzie jedynym tematem utworu jest miłość, motyw w literaturze romantycznej wszechobecny i funkcjonujący w dość określonej konwencji. Epoka ta tworzy przecież model miłości romantycznej – wielkiej, niszczącej, wszechogarniającej namiętności, która poraża serca, zniewala duszę i w efekcie prowadzi bohatera do klęski, samobójstwa, piekielnej rozpaczy, jakiej nie sposób sobie przezwyciężyć. Obok tak wzniosłego, naznaczonego piętnem tragizmu wizerunku miłości, literatura romantyzmu kreuje jeszcze inny, kompletnie odmienny od wspomnianego obrazu miłości bez większych uniesień i drgnień serca, miłości spętanej węzłem małżeńskiego interesu. Wydaje się, że żadna z tych konwencji nie była w stanie zafrapować autora „Ślubów panieńskich”, nie otwierała osobnej przestrzeni dla rozwiązań na ten temat. Co więcej, obie chyba równie drażniły Fredrę, jedna zapewne swoim tragiczno – wzniosłym wymiarem, druga z kolei przyziemnością i zwykłością, dlatego też zostały wyśmiane, skwitowane szyderstwem i drwiną. W ich miejsce proponuje pisarz zupełnie inny model miłości, koncepcje „magnetyzmu serc”, stąd też nie bez powodu pełny tytuł komedii brzmi „Śluby panieńskie czyli magnetyzm serca”. Akcję swojego utworu umiejscowił autor w typowej, polskiej scenerii ziemiańskiego dworu. Intrygę dość prostą i lekką wzbogacił o motyw transformacji wewnętrznej głównego bohatera. W zasadzie na scenie niewiele się dzieje, brak tu charakterystycznych dla komedii nagłych zwrotów akcji, intrygę realizuje się bardziej poprzez dowcipne dialogi czy też kontrast charakterów poszczególnych postaci. Zawiązanie akcji jest dość komiczne, przysięga dwóch młodych panien Anieli i Klary, które naczytawszy się wątpliwej jakości ro-mansów obrazujących nikczemność mężczyzn, postanawiają „nienawidzieć ród męski, nigdy nie być żoną...”. To przewrotne nieco przyrzeczenie budzi w ignorującym przedtem dziewczęta Guciu swoistą przekorę. Postanawia więc udowodnić pannom, jak krucha jest przysięga, zamierza rozkochać w sobie Anielę, a Klarę wepchnąć w objęcie Albina. Rzeczywiście okaże się znakomitym mistrzem fortelu, ale w rezultacie wpadnie we własne sidła, nieświadomie zrealizuje wcześniej zaplanowany scenariusz pani Dobrobójskiej i starego Radosta. Zakocha się przecież w Anieli, a miłość spowoduje głęboką przemianę charakteru. Stanie się Gucio rzecznikiem teorii „magnetyzmu serc”. W pewnym momencie bowiem dawny trzpiot, fircyk, birbant, dla którego przebywanie w towarzystwie „wiejskich” panien było prawdziwą katorgą, wyzna Anieli, że przecież „są dusze dla siebie stworzone” połączone magicznym łańcuchem. W wypowiedzi tej znajduje odbicie słynna w tamtym czasie teoria „magnetyzmu serc” XVIII – wiecznego lekarza Mesmera. Twierdził on, że istnieje na świecie pewien fluid emanujący z człowieka, mający magiczną moc oddziaływania na drugą osobę. W rezultacie obie istoty „przyciągają się”, łączą swoje serca, bowiem fluid działa niczym magnez i nie jest go w stanie zniszczyć żaden obyczajowy konwenans. Autor drwi z szeregu konwencji, jakie funkcjonują w literaturze romantycznej. Prowokacyjne nadaje swojemu bohaterowi imię Gucio, czyniąc tym samym kąśliwą aluzję do Gustawa, bohatera IV części „Dziadów”. Bo czy Gucio, salonowy amant, pogromca niewieścich serc, przypomina w chociażby w niewielkim stopniu targanego burzą namiętności Mickiewiczowskiego bohatera? Z resztą czy ktoś o imieniu Gucio mógłby targnąć na swoje życie? Nieszczęśliwego kochanka bardziej uosabia Albin, jednakże jest tak płaczliwy, utyskujący na swój los, a przy tym nieznośnie gadatliwy i kompletnie nieporadny towarzysko, że może co najwyżej być żałosną karykaturą romantycznego kochanka. Daleko mu do Wertera, Kordiana czy Gustawa. Wzbudza jedynie salwę śmiechu, bawią nawet jego groźby popełnienia samobójstwa, w które nikt od początku nie jest w stanie uwierzyć. Obiekt jego westchnień – Klara również nie przypomina sentymentalnej czy romantycznej heroiny. Rezolutna, pełna tupetu, inteligentna i dowcipna buntuje się przeciwko woli rodziców, jest ucieleśnieniem niezależności i samodzielności. Widać tu wyraźnie komizm charakterów postaci. Ukazuje je poeta wierne i prawdziwe, jako postacie przeciętne, reprezentujące środowisko szlacheckie, każda z nich jest inna, inaczej postępuje, inaczej się zachowuje i innym językiem przemawia. Sylwetkę każdego bohatera konstruuje na jednej z dominujących cech jego charakteru, np. Gustaw – spryt, Albin – sentymentalne przeżywanie miłości, Aniela – łagodność, Radost – bezradność wobec wybryków ukochanego bratanka. Czyni je postaciami kontrastowymi, o odmiennej psychice, charaktery bohaterów zmieniają się w toku akcji, autor nie ukazuje bohatera negatywnego i nie ma w utworze wzorca postępowania. Wszyscy mają cechy pozytywne i negatywne. Występuje również komizm sytuacyjny np. sytuacja ukazująca służącego na straży pustego pokoju, pilnującego, aby nikt nie zbudził rzekomo śpiącego panicza, który po chwili wchodzi przez okno, po powrocie z nocnej hulanki. Gustaw podejmuje zabawne strategie miłosne, a u Albina przejawia się sentymentalny styl przeżywania miłości. Pojawia się też komizm w wypowiedzi np. Klary o zgodzie na małżeństwo z Albinem: „Ach gdybym mogła, na złość bym nie chciała”. Wszelkie „udawania” i nieporozumienia przebiegają w atmosferze beztroskiej zabawy i zmierzają do szczęśliwego końca, intryga rozwija się poprzez dowcipne i lekkie dialogi i rodzi się z powodu odmienności psychiki bohaterów, temperamentu, poglądu na miłość – a nie z istnienia zewnętrznych przeszkód na drodze zakochanych do szczęścia. Konstruując tak misterną intrygę, która powoduje przemianę głównego bohatera, autor zdaje się przeczyć romantycznym przekonaniom o istnieniu miłości od pierwszego wejrzenia. Przysłowiowe „uderzenie pioruna” raczej się nie zdarza. Miłość to proces, stopniowe narastanie i potęgowanie uczucia, zabieganie o nie czasami nawet walką. Można zatem potraktować „Śluby panieńskie” jako świadomą polemikę z romantycznym wzorem miłości tragicznej i nieszczęśliwej oraz ziemiańskim modelem związku, w którym nie uczucie jest najważniejsze lecz względy majątkowe. Przeciwstawia im autor koncepcje miłości magnetycznej, stanowiącej wielką siłę łączącą dwoje ludzi bez względu na obyczaje i konwencje.

Cechy komedii na utworach Moliera i Fredry

Materiały

Mit a archetyp Mit jest to wypowiedź narracyjna, wyrażająca i organizująca wierzenia danej społeczności, zwykle archaicznej; opowiada to kosmo- i teogonii; mit jest ściśle związany z toposami i archetypami, których jest źródłem; archetyp został wprowadzony do języka przez psychologa Junga; jest to prastary wzorzec, istniejący w umysłowości ludzkiej odwiecznie,...

Cechy poezji młodopolskiej w wierszach Kasprowicza 42. „Charakterystyczne cechy poezji młodopolskiej na przykładzie wybranych wierszy Kasprowicza” Pierwszy okres twórczości Jana Kasprowicza, nosi silne piętno naturalistyczne i pozytywistyczne. Kasprowicz był rzecznikiem skrzywdzonych i poniżonych, w szczególności biedoty wiejskiej. W twórczości jego wyraźne są wpływy naturalizmu, ...

"Dżuma" jako powieść paraboliczna \"Dżuma\" jako powieść parabola. Powieść \"Dżuma\" Alberta Camusa jest utworem, który można określić w wieloraki sposób: jest to zarówno powieść egzystencjalna związana z filozofią egzystencjalizmu, parabolą - przypowieścią, jak i kroniką wydarzeń dziejących się w Oranie od 16 kwietnia 194. roku do lutego następnego roku. Już sam tytuł książki ...

Literatura faktu - wyjaśnienie i przykłady Literatura faktu - tendencja zrodzona w literaturze XX wieku wynikająca z niechęci do fikcji, do psychologii i subiektywizmu i z przeciwstawiania im ścisłego opisu, konkretnych faktów, dokumentów. Uprzywilejowała ona takie formy jak reportaż, pamiętnik, biografia. W Polsce zaznaczyła się w latach trzydziestych (np. Melchior Wańkowicz - \"Na tro...

Rodzina w "Rozmowach z katem" „Rozmowy z katem\" - środowisko rodzinne studium osobowości, forma wywiadu-rzeki, wiadomości zbiera w więzieniu, celi śmierci, po amnestii wszystkie dane weryfikuje i na tej podstawie pisze powieść księstwo - miniaturowe odbicie państwa prawie wszyscy wszystkich znali, przynajmniej tych najważniejszych, „wszyscy na oczach wszyst...

Behawioryzm - definicja pojęcia Behawioryzm: szkoła psychologiczna, która utrzymuje, iż aby zrozumieć ludzkie zachowanie, wystarczy jedynie rozważyć nagradzające właściwości środowiska - to znaczy to, w jaki sposób pozytywnie i negatywnie wydarzenia w otoczeniu są związane ze specyficznymi zachowaniami.

Motyw miłości i śmierci w literaturze Miłość i śmierć Miłość i śmierć - W kulturze motyw miłości i śmierci często wzajemnie się przenikają. Miłość prowadzi do śmierci, śmierć zostaje przez miłość pokonana albo też okazuje się od niej silniejsza. Wreszcie może być i tak, że miłość odsuwa śmierć, pozwala człowiekowi odnaleźć nowe życie. Biblia (NT) - Chrystus umilowawszy swoich, do ...

Wiersz średniowieczny Systemy wiersza polskiego - Wiersz średniowieczny Poezja średniowieczna w Polsce jest dość uboga i stosunkowo mało różnorodna, bo w przeważającej części ograniczona do twórczości religijnej. Głównie przeznaczona była do wykonywania z muzyką, stąd jej charakter meliczny. W związku z tym w jej realizacji fonicznej na plan pierwszy wybija się mel...