Cechy idealnego lidera

1) Poczucie własnej wartości 2) Proaktywność 3) Samodzielność 4) Pozytywne myślenie 5) Współzależność 6) Spójność wewnętrzna 7) Poczucie obfitości 8) Umiejętność tworzenia wizji 9) Zdolność i wola ciągłego uczenia się 10) Intuicja Poczucie własnej wartości. Sposób w jaki byliśmy i jesteśmy wychowywani (ciągłe poprawianie, przyklejanie etykietek, ośmieszanie) nie sprzyjał tworzeniu pozytywnego obrazu siebie, a co za tym idzie, powodował funkcjonowanie zgodne z niską samooceną. Trudny program i pozalekcyjne wymagania dodatkowo ograniczają możliwość przeżywania sukcesu tylko do grupy uczniów zdolnych i pracowitych. Polacy rzadko chwalą siebie i innych. Z braku poczucia własnej wartości bierze się większość negatywnych zjawisk w związkach między ludźmi. Ludzie pozbawieni własnej wartości częściej się boją, brakuje im odwagi w podejmowaniu decyzji, szybciej się gniewają, łatwiej wchodzą w konflikty z innymi. Trudniej osiągają sukcesy, a jeszcze rzadziej sami je dostrzegają. Im człowiek ma wyższe poczucie własnej wartości, tym wyższe cele stawia przed sobą, tym trudniejszych zajęć jest się gotów podjąć. Człowiek taki ma odwagę myśleć w kategoriach zwycięstwa. Im wyżej ceni siebie, tym mniej wymaga dowodów swojej wartości od innych, nie jest tak wrażliwy na krytykę czy niepowodzenie. Łatwiej też dzieli się z innymi swoimi sukcesami, chwali innych i jest dla nich miły. Proaktywność oznacza pełne przejęcie odpowiedzialności za własne życie, podejmowanie kolejnych inicjatyw ze świadomością, że nasze zachowanie jest funkcją decyzji, a nie okoliczności. Od naszego wyboru zależy co zrobimy i jak się zachowamy. Na niektóre rzeczy faktycznie nie mamy wpływu, istnieje jednak ogromny obszar, nad którym możemy zdobyć kontrolę, albo pozostawić ją innym lub losowi. Sama świadomość każdorazowej możliwości wyboru daje człowiekowi poczucie większej kontroli nad życiem – czyli umiejętność wpływania na stan rzeczy przez świadome działanie. Samodzielność wiąże się z dojrzałością i oznacza, że sami potrafimy zadbać o swoje potrzeby fizyczne, że jesteśmy samowystarczalni w zakresie finansów, a także, że nasze samopoczucie psychiczne nie jest uzależnione od jakichś środków czy obecności lub nieobecności innych ludzi (nie jesteśmy uzależnieni od innych). Ludzie samodzielni myślą kategoriami „ja to zrobię”, „ja to załatwię”. Ludzie zależni myślą zgoła inaczej – „ty mi to zrób”, „oni nich się o to zatroszczą”, „uczyń mnie szczęśliwym”. Niezależność łączy się ściśle z poczuciem własnej wartości. Czasami trzeba przejść przez okres buntu – czyli przeciwzależności (aktywna forma zależności), by zrozumieć czym jest niezależność i jak najlepiej z niej korzystać. Im wcześniej stwarzane będą możliwości do odczuwania samodzielności, do wyrabiania jej w sobie, tym szybciej uda się zrozumieć i osiągnąć współzależność, niezbędną w tworzeniu dobrych relacji. Nie ograniczajmy niezależności innych, a ułatwimy im osiągnięcie samodzielności. Pozytywne myślenie to umiejętność spojrzenia na te fragmenty rzeczywistości, które dają nam moc wyboru pozytywnej reakcji, zarówno na rzeczywistość istniejąca jak i spodziewaną. Nie chodzi o to, aby nie przewidywać trudności. Należy je przewidywać, aby – gdy wystąpią – być przygotowanym na podjęcie właściwych działań, ale nie można się na nich koncentrować i być przekonanym, że wystąpią. Chodzi też o to, aby nie postrzegać ich jako zła, jako porażki, ale umieć umiejętnie wykorzystać wszelkie konsekwencje działań – myśleć w kategoriach możliwości, a nie przeszkód. Z badań wynika, że zaledwie 10% ludzkich zmartwień rzeczywiście się spełnia, ale na świecie jest więcej pesymistów. Należy koncentrować się na pozytywnych aspektach, nie da się osiągnąć sukcesu umysłami i rękami ludzi mających mentalność porażki. Pozytywnego myślenia trzeba uczyć. Współzależność to etap w społecznym rozwoju człowieka, na którym samodzielny, niezależny człowiek zdaje sobie sprawę, że znacznie lepsze efekty zyskuje się, pracując zbiorowo, łącząc wysiłki umysłowe. To myślenie kategoriami „my”, zrozumienie, ze jest się fragmentem większej całości – zespołu, organizacji, rodziny, społeczności, świadomość potrzeby współdziałania. Spójność wewnętrzna jest rodzajem uczciwości polegającej na zgodności słów z myślami i czynami i polega na mówieniu prawdy, nie manipulowaniu ludźmi, dotrzymywaniu obietnic, nie braniu tego, co należy się innym. Spójność wewnętrzna to aspekt charakteru dotyczący moralności, wartości etycznych. Ludzie spójni wewnętrznie, niezależnie od swej przeszłości, zyskują zaufanie innych, jeśli zawsze postępują zgodnie z własnym sumieniem. Człowiek ma prawo do błędów i poszukiwań. Ważne jest, aby wyciągać z nich właściwe wnioski. Poczucie obfitości to inaczej przekonanie, że dla każdego starczy dóbr tego świata, że człowiek nie musi walczyć o przetrwanie kosztem kompromisów z moralnością, to przeciwieństwo mentalności braku. Konkurencja czyni produkty coraz lepszymi, jednak wydobywa też często najgorsze z ludzi, którzy je tworzą. Powodowana brakiem poczucia obfitości konkurencja przeciwdziała współdziałaniu pracowników firmy, członków rodziny. Poczucie obfitości jest konieczne w pracy zespołowej – współpracy. Bez tego ludzie nie będą sobie wzajemnie pomagać, wspierać swoich działań, a będzie raczej odwrotnie. Umiejętność tworzenia wizji. Aby być liderem, trzeba mieć dwie wizje – wizję własnego życia oraz wizję rozwoju instytucji czy zespołu, którym się kieruje. Ci, którzy wiedzą o co im chodzi w życiu, odnoszą największe sukcesy. Zapisana misja życiowa zwiększa znacznie skuteczność działania ludzi. Liderzy powinni wypatrywać wciąż nowych możliwości rozwoju i tworzyć plany strategiczne, a nie być zajęci bieżącymi działaniami. Patrzeć w przyszłość i tworzyć nowe pomysły może tylko przywódca doinformowany, który spotyka się ze swoimi ludźmi. W wielu firmach stosuje się okresowe spotkania w ładnym otoczeniu, gdzie w swobodnej atmosferze grono liderów pracuje nad wizją i nowymi strategiami firmy. Zdolność i wola ciągłego uczenia się. Dzisiejsza rzeczywistość zmienia się tak szybko, że aby czuć się w niej swobodnie, musimy się dokształcać. Nie chodzi o zaśmiecanie umysłu niepotrzebnymi informacjami – lecz o orientację w nowej rzeczywistości, rozumienie, co się dzieje wokół i przez to zwiększenie prawdopodobieństwa dokonania lepszych wyborów. Korzystać też trzeba z lekcji życia – niepowodzeń, z których wyciągamy wnioski. Aby czuć się bezpiecznie, każdy z nas powinien umieć więcej, niż się od niego wymaga. Idea ciągłego uczenia to nauka języków, poszerzanie zawodowych kompetencji, zdobywanie nowych umiejętności i uprawnień, poszerzanie wyobraźni i zdolności myślenia, rozwój intelektualny, emocjonalny i duchowy. To także idea osobistego rozwoju: 1. Zorientuj się, gdzie jesteś, na ile jesteś zadowolony ze swojej sytuacji zawodowej, rodzinnej, materialnej. Poznaj siebie, swoje zalety i słabości, swoje pragnienia. 2. Zastanów się, jaki pragniesz być. Jakie życie chciałbyś prowadzić za 5, 10 lat. Co chciałbyś po sobie zostawić na świecie? Jakim ojcem czy matką pragniesz być? Jakim przełożonym i podwładnym? Co chciałbyś osiągnąć? Jak chciałbyś wyglądać? Na podstawie przemyśleń stwórz swoją własną misję życiową, w której zawrzesz najistotniejsze dla siebie wartości. 3. Zorientuj się, co jest ci potrzebne – jakie wiadomości, wiedza, umiejętności – by móc wieść takie życie. 4. Zrób plan działania – ramowy na 10 i 5 lat, konkretny – na najbliższy rok. Pracuj nad określonymi umiejętnościami, wyznacz sobie konkretny czas. Odnotowuj swoje sukcesy, nawet drobne. Nie rezygnuj z danych sobie obietnic. 5. Zrób pierwszy krok, potem kolejne. Intuicja – to dochodzenie do prawdy bez pomocy logicznego myślenia (szósty zmysł). Niektórzy twierdzą, że to wynik pracy naszej podświadomości nad postawionym przez nas zadaniem i że intuicja nie myli się nigdy, to tylko my nie potrafimy jej słuchać. Większość cech lidera łączy się ściślej z pracą prawej niż lewej półkuli mózgu. Prawa półkula: funkcje emocjonalne, całościowe, przestrzenne, syntezy, abstrakcyjne, zabawowe, wizualne, intuicyjne, artystyczne. Lewa półkula: funkcje logiczne, sekwencyjne, liniowe, analizy, praktyczne, konkretne, językowe, racjonalne. W latach osiemdziesiątych stwierdzono czynnik, który modyfikuje wpływ inteligencji i intelektu na osiągnięcia życiowe – jest to inteligencja emocjonalna (Daniel Goleman, Inteligencja emocjonalna). Czynnikiem decydującym o właściwych wyborach jest właśnie inteligencja emocjonalna, która polega na znajomości swoich uczuć i odczytywaniu uczuć innych i radzeniu sobie z nimi. Twórczość i pomysłowość wiąże się z rozwijaniem prawej półkuli poprzez zajmowanie się dziedziną rozwijającą wyobraźnię, czytanie literatury, obcowanie ze sztuką, kontakt z naturą. Osoba, która aspiruje do roli lidera powinna posiadać sprawności w kontaktach międzyludzkich, które zapewnią jej efektywność oddziaływania na innych. Do sprawności tych należą umiejętności interpersonalne. Te umiejętności społeczne nie są wrodzone, uczymy się ich i możemy je doskonalić.  Skuteczne porozumiewanie się tj. wypowiadanie się, słuchanie, wyrażanie uczuć i ocen tak pozytywnych jak i negatywnych, a także prezentacja własnej osoby i budowanie atmosfery życzliwości, pomocy, współpracy.  Umiejętność radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych i wyboru właściwej strategii działania w sytuacjach sprzecznych interesów, unikania niepotrzebnych sporów, przez konstruktywne rozwiązanie konfliktu wykorzystanie sytuacji spornej do doskonalenia relacji interpersonalnych , a także prowadzenie negocjacji .  Asertywność – tj. umiejętność uczciwego i szczerego wyrażania własnych uczuć i poglądów, obrony własnych praw przy jednoczesnym respektowaniu praw innych, co jest równoznaczne z pozytywnym stosunkiem do własnej osoby i do innych ludzi . Ludzie zmieniają swoje zachowanie na skutek konformizmu, ulegania lub podporządkowania się autorytetom.  Konformizm to dostosowanie się jednostki do ustalonych przez większość obowiązujących norm, dostosowanie własnej opinii do zdania większości.  Uleganie, czyli spełnienie życzenia, prośby, rady innej osoby ze względu na sympatię do niej lub działanie reguły wzajemności, bądź zasady „od małej prośby do zasadniczej sprawy” czy techniki „drzwiami w twarz”  Posłuszeństwo wobec autorytetu polega na dobrowolnym dostosowaniu zachowania do wzoru przedstawionego przez autorytet. Skuteczne wpływanie na zachowania innych ma miejsce także dzięki rozumieniu potrzeb i motywów działania innych ludzi, wykorzystaniu sytuacji, w których ludzie poddają się wpływowi innych. Za pomocą różnych zachowań możemy wywoływać zmiany w innych ludziach – głównym narzędziem wpływu jest proces porozumiewania się ludzi, zarówno komunikowanie się za pomocą słów, jak i komunikowanie się bezsłowne. W bezpośrednich kontaktach międzyludzkich zachodzą spontaniczne procesy, których efektem jest wzajemny wpływ, takie jak: naśladownictwo, stosowanie wzmocnień, przekazywanie sygnałów niewerbalnych. Tendencje do naśladownictwa pojawiają się wcześnie w rozwoju człowieka i w różnym stopniu trwają przez całe życie. Mechanizm ten jest uruchamiany w bezpośrednich kontaktach. Podczas interakcji społecznej partnerzy spontanicznie wzmacniają nawzajem swoje zachowania. Trzeci mechanizm wywierania wpływu w bezpośrednich relacjach polega na wykorzystywaniu sygnałów niewerbalnych w ustalaniu charakteru relacji. Za pomocą np. tonu głosu, postawy ciała, dystansu fizycznego możemy nieświadomie lub świadomie określać swoją pozycję w danej relacji. Jawność działań jednej z osób do wywołania pożądanych przez nią reakcji u drugiej może być odczuwana jako zagrożenie swobody wyboru celu lub działania, powstaje wówczas opór psychologiczny (reaktancja psychologiczna). Badacze twierdzą, że reaktancja pojawia się wówczas, gdy ludzie spodziewają się możliwości wyboru. W przeciwnym wypadku nie należy oczekiwać oporu, gdy inni próbują zmienić nasze zachowanie. Problem reaktancji może zniknąć, gdy mamy do czynienia z manipulacją, czyli świadomym i planowym działaniem opartym na wiedzy o mechanizmach społecznego zachowania się ludzi.. Ta forma wpływu jest niedostępna świadomości osoby będącej celem oddziaływań. Osoba manipulowana jest mylnie przekonana, że jest sprawcą, gdy w rzeczywistości pozostaje narzędziem w cudzych rękach. Manipulacja stanowi formę wywierania wpływu służącą osiąganiu jednostronnych korzyści. Cechą charakterystyczną osób przejawiających skłonność do manipulowania innymi, które nazywane bywają makiawelistami, są np. takie poglądy „uzasadnione kłamstwo jest często dobrą rzeczą”, „Większość ludzi nie wie, co jest dla nich dobre”. Filozofią makiawelistów jest pragmatyzm. Jeśli coś jest skuteczne, to należy to zrobić. Makiaweliści są ludźmi opanowanymi, zachowują dystans emocjonalny zarówno wobec swoich spraw, jak i spraw innych, postępują racjonalnie, potrafią skutecznie kłamać, nie dostosowują swoich postaw do zachowania, dobrze znoszą rozbieżność między własnymi postawami, a swoim zachowaniem. Dobrze się czują w kontaktach bezpośrednich, lubią sytuacje nieokreślone, dające im swobodę działania i wówczas mogą przejawiać tendencję do manipulacji. Z pojęciem wpływu wiąże się też kontrola, która umożliwia rozróżnienie skutecznych i nieskutecznych prób wywierania wpływu. Kontrola behawioralna to zdolność wywoływania pożądanych zmian w zachowaniu innych. Poczucie kontroli jednostki można określić na wymiarze, którego końce stanowią poczucie kontroli zewnętrznej. Osoby z wewnętrznym poczuciem kontroli traktują siebie jako przyczynę zdarzeń. Wyniki własnych działań wiążą ze swoim wysiłkiem, zdolnościami, umiejętnościami, a tym samym mają skłonność brać odpowiedzialność za swoje sukcesy i niepowodzenia. Inaczej oceniają swoje relacje z otoczeniem osoby z zewnętrznym poczuciem kontroli. Są one przekonane, że w małym stopniu zależy to od nich, co się wokół nich i z nimi dzieje. Sądzą, że o wynikach ich działań decyduje los, inni ludzie, przypadek, siły wyższe, czyli czynniki zewnętrzne. Wyniki badań psychologicznych wskazują, że korzystniejsze jest wewnętrzne niż zewnętrzne umiejscowienie kontroli. Osoby z wewnętrznym umiejscowieniem kontroli lepiej sobie radzą z sytuacjami trudnymi – są realistyczne w działaniu; łatwiej przyjmują informacje związane z ich działaniem; są bardziej niezależne od opinii innych ludzi; zdolne do panowania nad własnymi myślami i uczuciami, bardziej odpowiedzialne, nastawione raczej na doprowadzenie do zmiany otoczenia niż przystosowanie się do niego. Istnieją różnice indywidualne między ludźmi w tendencji do wybierania sytuacji, w których mamy możliwość wpływania na przebieg zdarzeń. Ta tendencja jest modyfikowana przez np. samoocenę własnych możliwości, kompetencji. Jeśli oceniamy nisko swoje kompetencje, to zwykle unikamy sytuacji, które wymagają sprawowania kontroli. Czynnikiem hamującym jest także obawa przed odpowiedzialnością za ewentualne porażki. Silne poczucie kontroli wewnętrznej może mieć także negatywne następstwa wtedy, gdy przyjmuje postać np. autorytarnego kierowania ludźmi i ogranicza możliwość działania innych ludzi.