Bohater pozytywny w "Nad Niemnem" i "Lalce" - Pozytywizm

Bohater pozytywny W dziełach literackich tego okresu widzimy biedę i brak perspektyw życiowych dzieci i młodzieży. Świat dorosłych bohaterów literackich to przykłady ludzi zagubionych ideowo, są to romantycy i pozytywiści jednocześnie. W wielkich powieściach pozytywizmu poznajemy osobowości i wzorce ludzkich postępowań. Wszystkie one podlegają surowej niemalże krytyce i ocenie publicznej, czytelnik ma uczyć się na ich przykładzie nowych wartości. W "Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej spotykamy Benedykta Korczyńskiego i Anzelma Bohatyrowicza. Obaj ci bohaterowie zostali wychowani na tradycjach romantycznych, wśród których największą wartością była miłość do ojczyzny, są pokoleniem powstańców styczniowych. Anzelm walczył w powstaniu razem z bratem Jerzym i Andrzejem Korczyńskim, bratem Benedykta, Jerzy i Andrzej polegli za ojczyznę. W pamięci Anzelma i Benedykta ważne miejsce zajmują owe czasy, gdy Polaków niezależnie od klasy społecznej łączyła jedna sprawa. Chłop z panem byli wówczas jednym organizmem, siłą mającą przynieść Polsce wolność. Po klęsce powstania, z biegiem czasu Benedykt oddał się całkowicie innej miłości i idei, była nią miłość do ziemi i praca. Anzelm natomiast wciąż żył wspomnieniami z lat odległych, odnajdywał w nich także swą utraconą miłość do Marty Korczyńskiej. Korczyński jest w powieści reprezentantem nowych czasów, epoki pozytywistycznej pracy, Anzelm natomiast jest symbolem świata, który odchodzi w zapomnienie. Przedstawicielem nowego pokolenia pozytywistów oddanych całkowicie pracy organicznej i pracy u podstaw jest Witold, syn Benedykta Korczyńskiego. Dla niego nie istnieją przesądy klasowe, chce zmieniać świat i budować cywilizację opartą na postępie naukowym i technicznym. Jest w utworze cała gama innych bohaterów, którzy nie pracują na rzecz postępu ekonomicznego i gospodarczego. Ocenia się ich jako pasożytów społecznych w przeciwieństwie do postaci pozytywnych oddających się pracy. Ciężka praca wypełnia także życie innego bohatera powieści pozytywizmu, Stanisława Wokulskiego z "Lalki" Bolesława Prusa. Postać ta jest połączeniem cech romantyka i pozytywisty. Wokulski potrafi pracować dla dobra swojego i całego społeczeństwa, ale miłość romantyczna czyni z jego życia tragedię. Z ocen i wniosków wyciąganych podczas analizy świata przedstawionego w literaturze czytelnicy mieli czerpać wzory dla siebie, ponieważ literatura miała spełniać rolę nauczyciela, miała służyć społeczeństwu (podobnie jak w oświeceniu), spełniając tym samym jeden z najważniejszych postulatów, a mianowicie miała być utylitarną- użyteczną.