Awans społeczny - motyw w "Lalce"

Motyw awansu społecznego w “Lalce” “Lalka”, o której Prus pisał, że chce “przedstawić dzieje naszych polskich idealistów na tle społecznego rozkładu”, jest wielką powieścią o awansie społecznym. Nigdy jej w Polsce nie było. A przecież to najbardziej typowy, klasyczny niemal wzór angielskiej i francuskiej mieszczańskiej powieści. Dzieje wspinania się w górę klas społecznych, wyrastania fortun, wielkich karier burżuazji. Wokulski został pokazany jako zdeklasowany szlachcic ziemianin, który w nowej kapitalistycznej rzeczywistości dąży do awansu społecznego, czyli do zrównania z arystokracją poprzez zdobycie olbrzymiego majątku. Małżeństwo z arystokratyczną lalką ma być uwiecznieniem starań, a nie usprawiedliwieniem jego postępowania. Ojciec Wokulskiego widział jako jedyną drogę do awansu społecznego, czyli do powrotu do swojej klasy - odzyskanie ziemi. Lecz dla Stacha Wokulskiego powrót nie oznaczał awansu. Także, gdy ujawni się nowe możliwości - z małego pokoiku za sklepem do buduaru hrabiny. Wybijanie się poprzez naukę to były marzenia o awansie społecznym poza konkretną rzeczywistość klasową. Lecz i tu było złudzenie, gdyż awansować wówczas można było tylko w oparciu o swoją klasę.