Awangardowy mit swobody w "Tangu"

Awangardowy mit swobody Relacjami kształtującymi stosunki międzyludzkie rządzi w Tangu idea pełnej wolności. Staje się ona mitem, któremu ulegaj ą z prze¬konania – lub muszą ulec pod naciskiem innych – bohaterowie utworu. Stomil, awangardowy artysta-eksperymentator, głosi zasadę swobody twórczej – cóż, że przybiera ona formy dziwacznych spe¬ktakli pozbawionych porządkującej idei i zasady. Eleonora, „kobieta wyzwolona”, również angażuje się w tworzenie rzeczywistości uwol¬nionej od nakazów i rygorów. Owa swoboda pretenduje – w przeko¬naniu postaci – do rangi absolutu, któremu warto poświęcić wszystkie sfery życia. „Awangardowy” charakter ma groteskowy nieład panujący w mieszkaniu (zwłaszcza niezwykły „mebel” – katafalk), niechlujne stroje (w tym niedościgniony jest Stomil), niekonwencjo¬nalne zachowania (np. styl bycia Babci), wzajemne relacje naruszające normy współżycia w rodzinie (m.in. postawa Eleonory). Mit swobody, któremu ulegają postaci dramatu Mrożka, staje się przyczyną buntu, agresji i – w konsekwencji – śmierci Artura. Klęska ideałów, o które próbował walczyć, rozkład formy, wreszcie upadek pod śmiertelnym ciosem zadanym przez Edka kryją w sobie ocenę postawy bohatera-buntownika. Na tle postaci prezentowanych w utworze, a więc na tle normy ustanowionej przez większość, próba odnowy tradycji i przywrócenia wartości moralnych wydaje się niezwykła i nowatorska. Śmierć Artura jest ostrzeżeniem przed destrukcyjnym działaniem tak pojmowanej swobody. Wolność jest tutaj równoznaczna z odrzuceniem nie tylko prawa moralnego, ale i naturalnego. Nieuchronnie prowadzi do zguby. Do awangardowego mitu swobody, nonkonformizmu i „dynamizmu faktów sensualnych” zostaje wprowadzona korekta przez „prawdziwe życie” – Edka.7 Swoboda oznacza tu chaos i anarchię, wyzbycie się religijnych i moralnych norm, odrzucenie tradycyjnych zasad życia rodzinnego. Nowoczesność za wszelką cenę nie ma u podstaw żadnego systemu filozoficznego, budowana jest na chwiejnych podstawach mitu swo¬body, który wydaje się atrakcyjny i wygodny, a w istocie jest groźny i niebezpieczny.