Awangarda krakowska

Awangarda Krakowska (program, twórcy, przyk³ady) - grupa skupiona wokó³ Tadeusza Peipera i pisma „Zwrotnica"; nale¿eli do niej Julian Przyboœ, Jan Parandowski, Adam Wa¿yk; - g³osili zwi¹zek literatury z teraŸniejszoœci¹, w odró¿nieniu od futurystów, ale podobnie do futurystów ma wspó³brzmieæ z nowoczesnoœci¹, cywilizacj¹, technik¹ i rozwojem miast (has³o 3*M: „Miasto, Masa, Maszyna" Tadeusza Peipera); obserwowanie ludzi miast wt³oczonych w machinê codziennoœci, st¹d nale¿y braæ Ÿród³o dla nowych idea³ów; sztuka ta ma s³u¿yæ ludziom ¿yj¹cym w miastach do czytania po pracy i ma dawaæ im si³ê i zachêtê do dalszych wysi³ków; - ostro przeciwstawiali siê tradycjom romantycznym, zw³aszcza jej uczuciowoœci, opisywaniu stanu duszy; poezja ma za zadanie streszczaæ œwiat a nie pokazywaæ wnêtrze poety; tak¿e odrzucali natchnienie, gdy¿ poezja mia³a byæ efektem œwiadomej pracy intelektualnej, rzemios³em podleg³ym rygorom i dyscyplinie; tak¿e zaproponowano nowy typ metafory, który nie mia³ ozdabiaj¹c oddawaæ rzeczywistoœæ, tylko kreowaæ rzeczywistoœæ czysto poetyck¹; jest te¿ rezygnacja z bliskich, regularnych rymów na rzecz bardziej oddalonych od siebie; du¿¹ uwagê zwracano na uk³ad typograficzny wiersza, który tak¿e mia³ wymowê artystyczn¹; - podobnie jak futuryzm szybko ruch ten zamiera n Przyboœ wierny zasadom awangardy, czêsto i gêsto z jej zasad korzysta, jest swoistym prze³o¿eniem za³o¿eñ Peipera na jêzyk poezji; Pierwsze jego wiersze charakteryzuj¹ siê fascynacj¹ œwiadomym wysi³kiem twórczym, przekszta³caniem bezkszta³tnej masy na coœ konkretnego; prezentuje nam g³ównie nadludzki czêsto wysi³ek robotników i rzemieœlników nad materi¹ (metaforyzacja ciê¿kiej pracy poety) - „Cieœle", którzy ciê¿ko pracuj¹ nad form¹ idealn¹ - kul¹; Jest tak¿e zachwyt nad cywilizacj¹, myœl¹ ludzk¹, która umo¿liwi³a powstanie miast („Dachy"), chocia¿ odbywa siê to w trudzie i znoju (powstaje jak cz³owiek); - póŸniejsze jego wiersze, ju¿ dojrza³ego artysty s¹ pe³nym odzwierciedleniem za³o¿eñ awangardy: „Z Tatr" przekazuje nam poetycki obraz tragicznego wypadku taterniczki na tle pejza¿u tatr; warsztat jest doskona³y i spójny; metafory zawieraj¹ w sobie wiele znaczeñ (ekonomicznoœæ); nie ma tu patosu, tylko ch³odne przekazanie uczuæ spadaj¹cej taterniczki i samego pod. lir.; „Lipiec" - to wiersz opisuj¹cy pocz¹tek wakacji i zwi¹zane z tym uczucia uczniów; uczniowie czuj¹ siê lekko odci¹¿eni od obowi¹zków szkolnych, ¿e a¿ wylatuj¹ na œwiadectwach; potem tak¿e pojawia siê odwo³anie do piêkna natury (nawet do lipy Kochanowskiego);