Artryzm "Konrada Wallenroda"



Artyzm Konrada Wallenroda Powieść poetycka, odmiana poematu epickiego, była jednym z ulubionych gatunków literackich romantyków. Za twórcę tej formy uchodzi Walter Scott (Pieśń ostatniego minstrela, Pani jeziora); jednak pojęcie to najczęściej przywołuje na myśl utwory angielskiego poety romantycznego, Georga Byrona (Giaur, Korsarz, Narzeczona z Abydos). Do tych dzieł chętnie sięgali polscy twórcy. One określiły charakter utworów tego gatunku – nastrój, sposób kreowania świata, typ bohatera itp. Czym charakteryzuje się powieść poetycka? Jest gatunkiem z pogranicza epiki i liryki (poezja narracyjna) reprezentatywnym dla literatury XIX wieku. Pod płaszczem zdarzeń historycznych przedstawia aktualne problemy narodowe i poprzez ocenę postawy bohatera lansuje pewien model zachowań wobec prezentowanej sytuacji. (częstokroć granice między poglądami postaci i narratora są zatarte. Narrator ulega pokusie snucia osobistych refleksji, daleki jest od obiektywizmu. Gatunek ten charakteryzuje się luźną, fragmentaryczną kompozycją, inwersją czasową (zaburzeniem chronologii zdarzeń). W Konradzie Wallenrodzie efektem takiego zabiegu jest przedstawienie dziejów tytułowej postaci w formie retrospektywnych w stawek. Bohater powieści poetyckiej często bywa utożsamiany z jej twórcą. Jego losy są przedstawiane w zagadkowy, niepełny sposób. Bywa on skłócony ze światem, poddany silnym emocjom i wielkim namiętnościom. Podejmuje wyzwania, w imię których rezygnuje z własnego spokoju i prawa do szczęścia. Taka kreacja postaci wiąże się z zabiegiem wzmożonej liryzacji. Charakterystyka bohatera powieści poetyckiej – samotnika o wielkiej inteligencji i wrażliwości, często nieszczęśliwego w miłości skłóconego ze światem – ukazywana jest zwykle na tle scenerii utrzymanej w nastroju odpowiadającym stanom duszy postaci. Dominuje tu więc nastrój tajemniczości, niepewności, nawet grozy. Przedstawione zdarzenia zyskują rangę bardzo istotnych, całkowicie sobie podporządkowują działania postaci. Historyczna, narodowa perspektywa służy często heroizacji czynów bohatera – niezwykłego, odważnego, ofiarnego bez granic, ale zwykle kierującego się – jak w omawianym utworze A. Mickiewicza – nienawiścią, chęcią dokonania ~ zemsty, w związku z tym przeważnie postępującego niezgodnie z zasadami honoru, uciekającego się do metod walki nieuczciwej, skrytej, podstępnej. Bohater powieści poetyckiej jest więc osobą o sumieniu skażonym winą. Chociaż nie może postępować inaczej, sam siebie potępia za przyjęty styl działania. Dręczony jest wyrzutami natury moralnej. Podejmując wielkie przedsięwzięcia, grzeszy pychą – nie ma wątpliwości, że zdoła sam jeden dokonać rzeczy niezwykłych – Konrad przysięga rozgromić potęgę Zakonu, mimo że zdaje sobie sprawę z doskonałej organizacji i rycerskiej sprawności wroga. Nietrudno zauważyć, że prezentacja gatunku została tu uzupełniona uwagami odnoszącymi się do Konrada Wallenroda. Kiedy utwór ten powstał, Mickiewicz miał już za sobą publikację Grażyny. W 1825 roku została wydana pierwsza polska powieść poetycka – Maria Antoniego Malczewskiego. Niewątpliwie poeta znał też utwory Byrona. Konrad Wallenrod ukazał się już jako element pewnego ciągu tekstów realizujących omawianą odmianę poematu epickiego. Historycy literatury zwracają uwagę zwłaszcza na bajroniczny rodowód bohatera, synkretyzm rodzajowy (pomieszanie elementów należących do różnych rodzajów literackich), podkreślenie rangi poezji w życiu narodu. Złożoność charakterologiczna bohatera odzwierciedla skomplikowaną sytuację, w jakiej się znalazł. Świadomość obowiązku wobec ojczyzny określa sposób działania i w ogóle całą jego przyszłość. Tragizm Konrada wiąże się z jego zdolnością do samooceny w kategoriach etycznych. Taki sposób kreowania głównej postaci to niewątpliwie jeden z elementów utworu, które skłaniają do opinii o wielkim kunszcie literackim twórcy. Sceneria przedstawionych zdarzeń odpowiada ich charakterowi. Konrad często pod osłoną nocy prowadzi tajemnicze rozmowy z Aldoną – oboje, skazani na wieczną miłość i rozłąkę na zawsze, szepczą o planach związanych z sytuacją ojczyzny. Podczas uczty Konrad i Witołd czują się oskarżeni i miotają się, szukając ukojenia w alkoholu. Momenty spokoju i wyciszenia podczas spotkań z Aldoną-pustelnicą przeplatane są scenami gwałtownego, a nawet brutalnego, zachowania bohatera. Mickiewicz stopniuje napięcie niemal z teatralną konsekwencją i sprawnością. Rzeczywistość, w której żyje Konrad (nieprzychylna, złowroga, przykra), zupełnie odbiega od tej, o której marzy (wspomnienia miejsc na Litwie, w których spędzał szczęśliwe chwile z Aldoną. Dzięki tym kontrastom tragizm i wewnętrzne rozdarcie Konrada jawią się jako jeszcze bardziej pogłębione i dotkliwe dla bohatera. Konrad nie jest świetlanym, godnym chwały rycerzem. Jest postacią skazaną na udrękę konfliktu moralnego między tym, do czego zmusza potrzeba chwili, sytuacja ojczyzny, a wyznawaną hierarchią wartości. Jego wielkie zasługi mają w tle ponury pejzaż środków, przy pomocy których dążył do wytyczonego celu. Jest bohaterem odzwierciedlającym pokrętne losy różnych anonimowych bojowników o narodową sprawę. W stosunku do postaci powieści poetyckich Byrona wyróżnia się szczególnie mocnymi rysami prometejskimi i zdominowany jest całkowicie przez uczucia patriotyczne. Na kilka uwag w aspekcie artyzmu zasługuje także (obok pogłębionej charakterystyki postaci i tajemniczej scenerii ponurej twierdzy) język utworu. Znamienna dla powieści poetyckiej swoboda kompozycji wiąże się z zestawianiem fragmentów o odmiennych cechach rodzajowych. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest urozmaicenie tekstu pod względem językowym i wersyfikacyjnym. Konrad Wallenrod składa się z sześciu pieśni – pod tym względem powiela model zaproponowany przez W. Scotta. Romantyczna skłonność do gatunków cechujących się synkretyzmem rodzajowym i gatunkowym zaowocowała tu uzupełnieniem ciągu fabularnego czterema formalnie odmiennymi fragmentami, określonymi jako pieśń, powieść, ballada i hymn. Poza urozmaiceniem gatunkowym wprowadzają one element ludowości. Zakonnicy śpiewają hymn w szczególnej chwili – przed wyborem nowego mistrza Zakonu. Jest to fragment podniosły, patetyczny. Pozostałe wymienione wstawki mają charakter ludowy. Folklorystyczną proweniencję wspomnianych części wspomaga osoba wajdeloty – wędrownego poety-pieśniarza, który uosabia tradycję i – jako starzec – jest zarazem narodowym mędrcem, domorosłym filozofem w najlepszym sensie tego słowa. Wiersz Konrada Wallenroda jest zróżnicowany pod wieloma względami – miary wierszowej, nastroju, emocji, melodii. Autor najczęściej posługuje się tu 11-zgłoskowcem o zmiennym układzie rymów, wśród których przeważa model: abab. Ta miara jest elementem nowatorskim w stosunku do 13-zgłoskowego wiersza Marii Malczewskiego. Wszelkie odstępstwa od niej są charakterystyczne dla fragmentów o szczególnym znaczeniu dla wymowy dzieła. Mickiewicz zwraca na nie uwagę poprzez zakłócenie jednostajności rytmicznej wiersza, jego melodii. Na szczególne wyróżnienie zasługuje Powieść Wajdeloty – fragment oparty na modelu wersyfikacyjnym heksametru. Jest to wiersz biały, sześciostopowy, oparty na zestawieniach trochejów z daktylami. Ten rodzaj nawiązania do eposu homeryckiego był na gruncie polskim zabiegiem nowoczesnym. Służył przede wszystkim archaizacji i dodawał Powieści Wajdeloty waloru doniosłości, skupiał na niej uwagę, wskazując zarazem na rangę tej części utworu. Mickiewicz różnicuje również wiersz mowy oskarżycielskiej (V, 148-178). 13-zgłoskowiec jest tu dominujący, a wszelkie odstępstwa – krótkie wersy – zwracają uwagę na najważniejsze punkty tej wypowiedzi. W warstwie stylistycznej Konrad Wallenrod cechuje się sięganiem do archaizmów i regionalizmów wskazujących nie tylko na powiązanie autora z terenami wschodnimi, ale oddających tendencję do nadawania dziełom walorów egzotyczności.13 Chociaż założenia gatunku akceptują niejasność wynikającą z fragmentarycznej, luźnej kompozycji, Konrad Wallenrod broni się przed takim odbiorem prostym, przejrzystym stylem. Zasadzie klarowności podporządkowana jest także metaforyka. Zdarzają się wypowiedzi pretendujące do roli aforyzmu, wykorzystujące pewne związki frazeologiczne, zapadające w pamięć odbiorcy jako trwałe, ważne myśli. Znamiennym przykładem jest tu stwierdzenie: Szczęścia w domu nie znalazł, bo go nie było w ojczyźnie lub Pieśń ujdzie cało. Mimo zakłócenia chronologii zdarzeń (inwersja czasowa) i kompozycyjnych meandrów, Konrad Wallenrod nie pozostawia niejasności co do wymowy. Umiejętność budowania nastroju tajemniczości i grozy akcji (osadzonej w ponurym zamczysku, w czasach pogmatwanych pod względem politycznym), jest dodatkowym walorem tej, najpowszechniej chyba znanej, polskiej powieści poetyckiej.

Artryzm "Konrada Wallenroda"

Materiały

Bohaterowie "Ślubów panieńskich" Charakterystyka postaci Przedstawieni w „Ślubach panieńskich” mieszkańcy dworku w podlubelskiej wsi reprezentują środowisko szlacheckie. Bohaterowie są osobami przeciętnymi o zróżnicowanych charakterystykach. Indywidualizacja opiera się na podkreśleniu dominujących cech każdej postaci z zachowaniem elementów pozytywnych i negat...

Elementy oświecenia w IIcz Dziadów -utwor ma charakter dydaktyczny,moralizatorski; -ukazanie stosunkow spolecznych,konfliktu miedzy feudalnym panem a chlopstwem; -proba przebudowania swiata,dzieki nauce plynacej z utworu.Duchy pojawiaja sie w utworze,aby podac definicje pelnego czlowieczenstwa.Celem swieta Dziadow jest nie tylko pomoc duszom zmarlych,ale nauczenie ludzi,jak maj...

Szlakiem gotyku - plan wycieczki „Szlakiem gotyku” Trasa mojej wycieczki pt. ”Szlakiem gotyku” nie wybiega poza granice Polski. Jej plan przedstawia się następująco. Pierwszym odwiedzonym miejscem byłby kościół i klasztor Paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie .Jest to gotycko-barokowy zespół sakralny ,a zarazem jeden z najcenniejszych pomników...

Przedstawiciele liryki rzymskiej i ich dzieła Przedstawicielami liryki rzymskiej są przede wszystkim: Horacy - (Quintus Horatius Flaccus 65 - 8r. p.n.e.) najwybitniejszy liryk starożytnego Rzymu. Uczestniczył w bitwie pod Filippi (42r. p.n.e.), a jego majątek został skonfikowany na rzecz weteranów. Wydał m.in. \"Epody\" (wiersze satyryczne), \"Satyry\", \"Pieśni\" i \"Listy\". Najbard...

Poetyka wierszy Józefa Czechowicza Poetyka wierszy Józefa Czechowicza : - nasilające się w miarę rozwoju liryki wizje katastroficzne - wykorzystanie nadrealizmu, który potęguje dramatyzm obrazu świata - obrazy liryczne charakteryzują się kojarzeniem motywów odległych znaczeniowo (asocjacji) - osłabienie wizji arkadyjskiej (człowiek skazany na życie groźnym, oczekującym Apokal...

Leopold Staff jako poeta trzech pokoleń Był poetą trzech pokoleń: Młodej Polski, XX-lecia oraz Wojny i niedługi czas po niej Nigdy nie przejmował wszystkiego z danej epoki: zawsze wprowadzał własne idee do swojej poezji, ale korzystał z filozofii i nastrojów wszystkich epok Młoda Polska: w wierszu \"Kowal\" (tomik \"Sny o potędze\") sprzeciwiał się dekadentyzmowi i, korzystając ...

Zarządzanie działalnością operacyjną - pojęcie ZARZĄDZANIE DZIAŁALNOŚCIĄ OPERACYJNĄ. Zarządzanie działalnością operacyjną – jest to zbiór czynności kierowniczych wykorzystywanych przez organizacje przemysłowe i usługowe do przekształcenia w produkty i usługi. Problemy w zarządzaniu działalnością operacyjną: 1. Tempo działalności operacyjnej jako przewaga konkurencyjna. • Zacz...

Siła i słabość człowieka w literaturze wojnie i okupacji 45. Temat: Sila i slabosc czlowieka w literaturze o wojnie i okupacji Dzieje literatury polskiej w okresie II wojny swiatowej byly scisle zwiazane z tragiczna sytuacja narodu bedacego pod okupacja hitlerowska. Wojna wywarla niezatarte pietno na psychice kazdego czlowieka, który zmuszony byl przejsc przez to pieklo. Pamiec o tym nie zginela mi...