Arkadia dzieciństwa Bruno Schulz’a w "Sklepach cynamonowych"



TEMAT: Arkadia dzieciństwa Bruno Schulz’a w „Sklepach cynamonowych”. Bruno Schulz (1892÷1942) pisarz, grafik, rysownik ur. w Drohobyczu w rodzinie żydowskiej, studiował architekturę na Politechnice Lwowskiej i malarstwo w Wiedniu. W latach 1924÷41 był nauczycielem rysunku w gimnazjum i innych szkołach Drohobycza. Zastrzelony w getcie. Przyjaźnił się Gobrowiczem, Witkacym, Tuwimem. Nałkowska wprowadziła go do grupy pisarzy „Przedmieście”. Pisał recenzje i szkice do czasopism, np. do „Skamandra”. Jego malarstwo zaginęło, ocalałe rysunki i grafiki są pod wpływem ekspresjonizmu zebrane w formie teki „Xięga bałwochwalsza”. W twórczości literackiej wpływ Freud’a i Junga. Zbiory opowiadań: „Sklepy cynamonowe”, „Sanatorium pod klepsydrą” (sfilmowane w reżyserii Wojciecha Hasa). Według Schulz’a opracowana została opera Zbigniewa Rudzińskiego „Manekiny”. Arkadia to mitologiczna kraina prostoty, szczęśliwości, zgodnego życia, bliskości z przyrodą. Dla Schulz’a arkadią są lata dzieciństwa spędzone w małym galicyjskim miasteczku Drohobyczu. Uciekając do wspomnień z dzieciństwa szuka dla siebie autor azylu przed zagrożeniami z dehumanizowanego świata - świata masowej kultury, pieniądza, prymitywu i tandety. Arkadia dzieciństwa Schulz’a to rekonstrukcja minionego egzotycznego świata małych miasteczek z ich niezwykłą aurą. Na oczach pisarza miasteczka te podlegały cywilizacyjnym przeobrażeniom (ul. Krokodyli), ulegały zagładzie. Z pietyzmem odtwarzał zamierzchły świat. Przekrój ówczesnej społeczności, sceny z dzieciństwa, portrety ludzi, a nawet przedmiotów (sok na wystawie w Aptece). Miasto pokazywane było dniem i nocą, zimą i w upale. Istota utworu to nie fabuła, nie wydarzenia, ale rejestr zapamiętanych scen, zjawisk, epizodów. Opisy bardzo silnie oddziałują poprzez wrażenia słuchowe, wzrokowe, dotykowe. Na obraz małomiasteczkowego świata składa się topografia, opisy domostw, ulic i mieszkańców. Najbardziej charakterystyczny jest rynek z kamienicami wokół, a w nich fryzjer, apteka, restauracja i cukiernika. Od rynku odchodzą kręte uliczki, ze sklepikami o atmosferze egzotycznej tajemniczości. Poniżej tej części miasta wille zamożnych mieszkańców, tonące w okazałych ogrodach. Wymowny kontrast do tej spokojnej tradycyjnej części miasta stanowi ul. Krokodyli. Powstała na peryferiach, osiedlają się tam ludzie wzbogaceni na nafcie. Są tam też przeróżne „szumowiny i kreatury bez charakteru”, nie brak rozmaitych aferzystów. Ich domy to marnie budowane kamienice i krzywe domki podmiejskie. W tutejszych sklepach tanie, tandetne towary, reklamowane krzykliwie przez manekiny. Na twarzach ludzi skaza zepsucia. Świat ul. Krokodyli zagraża tradycyjnym wartościom małego miasteczka. Nieodwołalnie go pochłonie i zniszczy. Ten sam problem dotyczy ludzi, przedstawicieli generacji kultywującej stare istotne wartości; jest ojciec Jakub, którego imię stanowi odwołanie do Biblii. Jest to kupiec, dbający o klientów, oferuje solidny towar dobrego gatunku. Troszczy się o postawę moralną subiektów. Jest powszechnie szanowany. To starzec o ascetycznej natchnionej twarzy z długą siwą brodą i gęstymi włosami. W oczach ma niepokój i troskę. Ponosi klęskę w walce z tandetą ul. Krokodyli co prowadzi go do choroby psychicznej. Kontrast do tej postaci to tłum z ul. Krokodyli, który pojawia się w sklepie. Tłum jest zaborczy, krzykliwy, kobiety jaskrawo malowane. Zepsucie przenika z tej ul. do miasteczka, co widać w portretach jego mieszkańców. Pan Karol ma obficie owłosione ciało, znękane od nadużyć płciowych. Syn wuja Marka i ciotki Agaty, Emil ma twarz zwiędłą, głowę łysą jak kula bilardowa. Pokazuje chłopcu fotografię nagich kobiet i chłopców „w dziwnych pozycjach”. Wariatka Tłuja ma twarz „kurczliwą jak miech harmonii”. Porusza się na krótkich nóżkach, wydaje wrzask zwierzęcy, chrapliwy. Kontrastowo zestawiony jest solidny, rozległy niczym labirynt dom, w którym mieszka bohater z tandetą i złym wykonaniem tymczasowych domów na ul. Krokodyli. Tak samo można zestawić sklep Bławatny prowadzony przez ojca ze sklepami na ul. Krokodyli, gdzie dominują tanie tandetne towary, ale to one znajdują głównie nabywców. Chcąc sportretować odchodzący świat arkadii i zwyciężający świat koszmaru zastosował poeta opisy impresjonistyczne (przeszłość) i ekspresjonistyczne (przyszłość). Chcąc uciec od koszmarnego świata brzydoty bohater wsiada do dorożki, a koń (odpowiednik pegaza) zawozi go do pięknego lasu w którym pachną fiołki: „spod wełnianego jak białe karakuły śniegu wychylały się anemony drżące, z iskrą światła księżycowego w delikatnym kielichu (…) Powietrze dyszało tajną wiosną, niewypowiedzianą czystością śniegu i fiołka”. Narrator wyznaje: „Moja pierś wchłaniała tę błogą wiosnę powietrza, świeżość gwiazd i śniegu”. W opisach impresjonistycznych pojawia się migotliwe światło, ulotność, chwilowość obrazu: „światło księżyca rozpuszczane w tysięcznych barankach, w łuskach srebrnych na niebie było blade i tak jasne jak w dzień - tylko parki i ogrody czerniały w tym srebrnym krajobrazie”. Podobnie fascynuje autora mocne światło słońca. „Cisza drgających słojów powietrznych, kwadraty blasków, śniące żarliwy swój sen na podłodze; melodia refrenu granego gdzieś na fortepianie wciąż na nowo, mdlejące w słońcu na białych trotuarach zagubione w ogniu dnia głębokiego”. Konwencja ekspresjonizmu odniesiona jest do świata, który zwycięża, dominuje. Jest tu skłonność do hiperboli, ostra, agresywna kolorystyka, kontrasty i dysonanse, mocne przerysowania; mężczyźni są zwykle brzydcy, pokraczni, kobiety to demony. Opis Sierpnia w tej konwencji brzmi: „Niechlujna babska bujność sierpnia wyolbrzymiała głuche zapadliska ogromnych łopuchów, rozpanoszyła się ozorami mięsistej zieleni. Tam te wyłupiaste pałuby łopuchów wybałuszyły się jak babska szeroko rozsiadłe na wpół pożarte przez własne oszalałe spódnice”. W opisach ekspresjonistycznych wyraźne odniesienia do malarstwa Van Gogha, Goi i Minha: „złote ściernisko krzyczy w słońcu jak ruda szarańcza (…) Ogromny słonecznik wydźwignięty na potężnej łodydze i chory na elephantiasis (słoniowatość), czekał w żółtej żałobie ostatnich, smutnych dni żywota”. (Van Gogh) „Ludzie wędrowali ożywieni jakimś wewnętrznym ogniem, naszminkowani i ubarwieni jaskrawo, z oczyma błyszczącymi jakąś złą febrą”. (związki z Goją i Minhem). Taka wizja nadchodzącego świata to rodzaj katastrofy, apokalipsy. Ucieczka od tego świata to izolacja i życie w świecie wyobraźni, co ujmuje autor w konwencji nadrealizmu (surrealizmu).

Arkadia dzieciństwa Bruno Schulz’a w "Sklepach cynamonowych"

Materiały

Ideały życiowe Kochanowskieg wyrażone w pieśniach i fraszkach IDEAŁY ŻYCIOWE KOCHANOWSKIEGO WYRAŻONE W JEGO FRASZKACH I PIEŚNIACH “Stateczny umysł...” Przestrzega przed popadaniem w skrajność, dystans przed szczęściem i nieszczęściem. Należy cieszy się życiem i nie myśleć o śmierci, która dopadnie każdego. Należy spędzać dni wesoło i pogodnie. Człowiek powinien pozostawić coś po sobie pot...

Podsumowanie "Zdążyć przed Panem Bogiem" Przeczytać do końca Podsumowaniem tych wszystkich problemów i refleksji wynikających z książki niech będzie wypowiedź rosyjskiego krytyka literackiego, Jewgienija Jewtuszenki. „Zdążyć przed Panem Bogiem” drukowane było w Związku Radzieckim w odcinkach. Już po ukazaniu się ostatniej części w taki oto sposób skomentował temat Jew...

Społeczeństwo przedprzemysłowe, przemysłowe i poprzemysłowe Społeczeństwo przedprzemysłowe, przemysłowe i poprzemysłowe Społeczeństwo pierwotne (plemienne): - stosunkowo małe - byt materialny oparty na rolnictwie, zbieractwie, myślistwie, rybołówstwie itp. - technika wytwarzania oparta na manualnej pracy ludzkiej - podział ról społecznych ze względu na płeć - wysoka pozycja ludzi starych - kultura...

Wzorzec dobrego władcy w Średniowieczu Dobry władca Literatura średniowieczna przedstawia również wzorzec osobowy dobrego władcy. Znana wszystkim z historii \"Kronika polska\" Galla Anonima dokumentuje czasy panowania Bolesława Chrobrego i Bolesława Krzywoustego. Pierwszy posiada cechy mądrego człowieka, który dba o dobro publiczne, jest oddany sprawom ojczyzny i poszczególnych obyw...

Tematyka polskiej poezji świeckiej 1. POLSKA POEZJA ŚWIECKA • pojawia się szereg utworów nie mających charakteru religijnego, utwory te spełniały funkcję dydaktyczną i pouczającą 1. Tematyka • obyczajowa “O zachowaniu się przy stole” Podmiot liryczny wskazuje dobre zasady zachowania się przy stole  funkcja wychowawcza i dydaktyczna. Utwór r...

Krótki opis Ody do młodości Adam Mickiewicz \"Oda do młodości\" \"Oda do młodości\" to młodzieńczy utwór Adama Mickiewicza. Napisany został w Kownie w 1820 roku. Wówczas to Adam Mickiewicz studiował, dużo się uczył, działał w organizacjach młodzieży wileńskiej. Wirtualnym odbiorcą dzieła miała być młodzież z Towarzystwa Filaretów i Związku Filomatów. W \"Odzie...\" ...

Znaczenie przypowieści "O miłosiernym Samarytaninie" Samarytanin okazał współczucie dla rannego i obrabowanego przez zbójców. Opatrzył go, pielęgnował i zapłacił za pobyt w gospodzie. Wcześniej pomocy odmówili mu duchowni, których zadaniem jest nieść pomoc innym. Przesłanie to, to że ludzie powinni okazywać innym ludziom miłość i miłosierdzie.

Nawiązania literackie w "Tangu" Mrożka Nawiązania i aluzje literackie w „Tangu” Sławomira Mrożka. „Tango” Sławomira Mrożka łączy w sobie cechy tragedii i komedii. To, co tradycyjnie, wniosłe, poważne, święte i tragiczne, w dramacie Mrożka ukazane jest w sposób karykaturalny i śmieszny. Definicji takiej odpowiada groteska, teatr absurdu. Taki rodzaj teatru r...