Aparat bankowy w polsce

APARAT BANKOWY W POLSCE: Od 1 stycznia 1989r. zmiana prawa bankowego; towarzyszyło temu przejście od systemu monobankowego do struktury dwupoziomowej ( bank centralny, bank komercyjny). W I fazie NBP wyodrębniono 9 państwowych banków komercyjnych. następnie tworzono dalsze banki z większościowym wkładem kapitału prywatnego, banki spółdzielcze poza strukturą BGŻ, banki spółdzielcze zrzeszone w BGŻ oraz banki z udziałem kapitału zagranicznego. Ewolucja systemu bankowego na przełomie lat 80-tyck i 90-tych: W gospodarce scentralizowanej istniał system monobankowy, w ramach, którego działał NBP podlegający Ministerstwu Finansów, a obok niego funkcjonowały jeszcze trzy banki wyspecjalizowane o zasięgu ogólnokrajowym: 1. Bank Handlowy S.A. obsługujący handel zagraniczny Polski 2. Bank Polska Kasa Opieki S.A. obsługujący operacje dewizowe ludności, a głównie przekazy z zagranicy i przyjmujący wkłady oszczędnościowe, zarówno a’vista ( na żądanie) i terminowe w walutach obcych. 3. BGŻ działający w sektorze rolniczym. Banki te formalnie tylko były niezależne w rzeczywistości stanowiły one agendy NBP oraz Ministerstwa Finansów. Ze względu na to, iż Bank Handlowy oraz bank PKO S.A. działały na rynkach zagranicznych, dlatego, też musiały mieć zrozumiałą dla partnera zagranicznego formę prawną i były spółkami akcyjnymi, ale ze 100% udziałem Skarbu Państwa. Natomiast w BGŻ-cie zrzeszonych było ok. 1500 drobnych banków spółdzielczych. Taka rozdrobniona organizacja ich była konieczna, ponieważ klientami tych banków były gospodarstwa rolne, co oznaczało, iż technicznie niemożliwe byłoby prowadzenie scentralizowanego finansowania wielu drobnych ich przedsiębiorstw. W rzeczywistości banki spółdzielcze były przedsiębiorstwami państwowymi. Ze względu na konieczność przeprowadzenia reform w 1982r., wydano nowe prawo bankowe, które dało możliwość tworzenia banków nie tylko państwowych, ale również z udziałem kapitału prywatnego. Z tym, że Rada Ministrów była upoważniona do określania przedmiotu zakresu działalności banku, jego nazwy oraz siedziby. W efekcie od 1982r. nie powstał ani jeden bank z inicjatywy oddolne. Natomiast w wyniku decyzji odgórnych powstały trzy nowe banki: 1. Bank Rozwoju Exportu S.A.: inicjatorami jego były NBP, Ministerstwo Finansów, Bank Handlowy oraz Bank PKO S.A.. 2. Bank Inicjatyw Gospodarczych: założony przez kilka przedsiębiorstw państwowych. 3. Łódzki Bank Rozwoju Powstanie nowych banków nie dało możliwości pojawienia się konkurencji między nimi jak i też samodzielności, ponieważ nadano im również obszary działania, aby nie nachodziły na siebie, a ponadto podmioty gospodarcze nie mogły sobie wybrać banku ani nawet oddziału w ramach danego banku. Prawo bankowe z 1982r. oddzieliło NBP od Ministerstwa Finansów jednak oddzielenie to miało charakter czysto formalny, ponieważ rząd nadal ingerował bezpośrednio w działalność banku. Oznaczał to niekontrolowany napływ pieniądza, co było jedną z wielu przyczyn inflacji. W efekcie podjęto decyzję przebudowy systemu bankowego w kierunku samodzielności banków oraz ich niezależności od rządu. Pierwszym ruchem było w 1988r. wyodrębnienie z NBP Powszechnej Kasy Oszczędnościowej Banku Państwowego gromadzącej depozyty ludności oraz obsługującej budownictwo mieszkaniowe. W 1989r. wydano nowe prawo bankowe, na mocy, którego z oddziałów wojewódzkich oraz byłych powiatowych NBP utworzono 9 banków komercyjnych, które przejęły działalność (państwowych depozytowo-kredytowych). Natomiast sam NBP ograniczył swoją działalność do pełnienia roli banku centralnego, który prowadziłby za pomocą odpowiednich instrumentów, metod niezależnych politykę monetarną oraz sprawowałby nadzór nad systemem bankowym. Ponadto wprowadzono możliwość tworzenia nowych banków w tym banków prywatnych z udziałem kapitału zagranicznego oraz banków spółdzielczych, które niekoniecznie musiały podlegać BGŻ.W BGŻ zrzeszonych jest około 1300 banków. Pozostałych około 400 banków jest zrzeszonych w bankach regionalnych w formie spółek akcyjnych, a z pośród nich część jest niezależna, zarejestrowana jedynie w NBP. Istnieje ponad 100 banków w formie S.A. Ponad 80 to banki krajowe, a pozostałych kilka to oddziały banków zagranicznych. Wśród banków w formie S.A. dominują o kapitale mieszanym - państwowo-prywatnym, co oznacza, że tylko w niewielkiej części są one prywatne, gdyż w większości z nich ponad 50% kapitału akcyjnego zostało wniesione przez Skarb Państwa bądź instytucje państwowe.