Antyk i Biblia jako korzenie kultury europejskiej

Istnieje wiele narodów które posiadają własne tradycje, własną historię i język, ale które wywodzą się z różnych źródeł kultury. Narody europejskie mają swoje źródło w kulturze antycznej, a także w kulturze chrześcijańskiej, a w szczególności w Biblii. Biblia pisana była na przestrzeni wielu wieków przez różnych autorów. Jest dla Żydów i chrześcijan dziełem świętym, objawionym przez Boga. Współczesny człowiek zawdzięcza Biblii nowożytne poczucie czasu i historii. Jako źródło literatury stanowi ona niewątpliwie natchnienie i inspirację dla twórców wszystkich epok, niezależnie od ich indywidualnych światopoglądów. Zasady etyki i moralności obowiązujące współcześnie również wywodzą się z Biblii. Stamtąd pochodzą: rozumienie godności człowieka i wzorce osobowe , a także pojęcie dobra i zła. Twórcy różnych epok literackich wykorzystywali i przetwarzali wątki, motywy i postaci biblijne, oraz posługiwali się gatunkami literackimi wyrosłymi z Biblii. Jest to niewątpliwie arcydzieło literackie. Decyduje o tym bogactwo wątków, niewyczerpany skarbiec wzorów osobowych postaw i tematów oraz sposób ich przedstawienia, motywów, anegdot, fabuł, symboli, alegorii oraz bogaty w metafory i symbole styl i język. Poprzez literaturę do języka potocznego weszło wiele zwrotów biblijnych używanych powszechnie, takich jak: owoc zakazany , Sodoma i Gomora , hiobowe wieści , wieża Babel . W kościołach, muzeach możemy podziwiać obrazy, rzeźby wielkich artystów, którzy w sztuce tej oddawali hołd licznym świętym. Podobnie jest i w literaturze. Biblia stanowi wyraz kultury i religii ludu hebrajskiego, posiadającego inne niż starożytni Grecy wyobrażenia o świecie, Bogu i człowieku. Pomimo znaczących różnic między poszczególnymi kulturami antyku w literackich i religijnych dziełach epoki starożytności odnaleźć można powtarzające się motywy i wątki, które stały się podstawą rozwoju europejskiej cywilizacji i kultury. Trzeba sobie uświadomić, że nasza kultura rozwinęła się w ścisłym, nierozerwalnym związku z chrześcijaństwem. Nasz sposób myślenia, system wartości, w którym wyrastamy w rodzinie, który utrwala się poprzez edukację szkolną, historyczną i literacką, pochodzi z Biblii. Nasze prawa, kodeks karny za podstawę mają Dekalog. Myślimy, wartościujemy, rozumiemy świat poprzez Biblię. Jest uważana za jedno z podstawowych źródeł kultury europejskiej, zarówno w sferze religijno - moralnej jak i w sferze inspiracji artystycznych. Dla ludzi wierzących Biblia jest Świętą Księgą, zbiorem prawd objawionych i przykazań uczących jak żyć. Równie ważnym, obok dokonań biblijnych, źródłem kultury europejskiej jest antyk który rozwijał się na obszarze śródziemnomorskim, głównie w Grecji i w Rzymie, na przestrzeni od III tysiąclecia p.n.e. do V w.n.e... Grecką i rzymską kulturę antyczną, łącznie z Biblią uznaje się za główne źródła kultury europejskiej. W starożytnej Grecji powstała najstarsza na naszym kontynencie bogata kultura, która ogromnie zaważyła na rozwoju całej późniejszej kultury europejskiej. Grecy rozwinęli filozofię, zapoczątkowali wiele dziedzin nauki, np. historię, geometrię, astronomię, medycynę. Zawdzięczamy im także powstanie i rozwój rodzajów oraz gatunków literackich, głównych myśli filozoficznych oraz klasycznych kanonów piękna. Wielkie osiągnięcia mieli w architekturze, do dziś podziwiamy: Akropol, Mykeny, Efez, Epidauros, rzeźba grecka zadziwia znajomością ciała ludzkiego, dzieła Fidiasza są symbolem kunsztu w tej dziedzinie, a Wenus z Milo czy Nike z Samotraki to niedościgłe wzorce. Hipokrates jest ojcem medycyny. Jego wielką zasługą jest stworzenie etyki lekarskiej - do dziś młodzi medycy składają przysięgę na wierność sformułowanym przez niego zasadom. Architekci przez wieki wzorowali się na dziełach Greków. Uczniowie w szkołach uczyli się geometrii Euklidesowej. W okresie renesansu odrodziła się sztuka grecka i odtąd znowu budowle ozdabiano kopułami i kolumnami, przykładem może być dziedziniec wawelski lub Kaplica Zygmuntowska. Moda na naśladowanie sztuki antycznej trwała do końca XVIII wieku. Rzeźby Michała Anioła stworzone zostały według greckich kanonów piękna. "Iliada" i "Odyseja" Homera, tragedie Sofoklesa to światowe arcydzieła literackie. Także w zakresie systemu rządzenia mają Grecy zasługi, jako twórcy pierwszych rządów demokratycznych. Do dzisiaj znane są postacie filozofów: Sokratesa, Platona. Weszły one do potocznej świadomości i nawet człowiek niezbyt zaznajomiony z filozofią wie że byli oni wybitnymi umysłami w swojej dziedzinie. Na filozofach greckich wzorowali się również Rzymianie, szczególnie stoicyzm cieszył się u nich szczególnym uznaniem. W literaturze europejskiej i polskiej co jakiś czas odżywały ideały starożytności, do dziś pojawiają się motywy mitologiczne i antyczne. Wymownym przykładem jest tutaj epoka renesansu, w Polsce natomiast twórczość Jana Kochanowskiego który napisał tragedię "Odprawa posłów greckich", wzorowaną na tragedii antycznej i o temacie zaczerpniętym z historii trojańskiej, a w trenach zwraca się do Persefony, bogini podziemi. W tym czasie znajomość kultury antycznej była powszechna. Wątki i motywy pochodzące z antycznej kultury i Biblii, aż do czasów współczesnych funkcjonują w literaturze. Żywe są wciąż utwory starożytne, jako dramaty są grywane na scenie, utwory antyczne są filmowane, a nawet uwspółcześniane. Starożytnej Grecji zawdzięczamy też wiele tradycji sportowych. Idea olimpijska, igrzyska co cztery lata, wiele dyscyplin, a także spartakiady oraz znicz olimpijski wywodzą się ze starożytnej Grecji. W języku potocznym znajdujemy także wiele słów, wyrażeń i zwrotów o antycznym pochodzeniu, co świadczy o świeżości tych wpływów. Nazwy: Apollo, Pegaz, Mars, Wenus funkcjonują na co dzień, a wyrażenia typu: pięta Achillesa, stajnia Augiasza itp. są używane nawet przez ludzi nie znających dobrze mitologii. Znajomość literatury i sztuki starożytnej świadczą o wspólnej świadomości kulturowej Europejczyków. Wątki i motywy antyczne mają nie tylko znaczenie historyczne, ale służą niejednokrotnie próbom wyjaśniania sytuacji człowieka współczesnego, nie tracą więc swojej aktualności. Jest więc faktem, że tradycje antyczne są żywe, inspirują twórców i wciąż się do nich nawiązuje. Były to początki naszej kultury, ponieważ Grecy stworzyli kulturę głęboko ludzką i uniwersalną. Powiązanie z tradycją biblijną stanowią o naszej mentalności, o typie myślenia odróżniającego Europejczyka od przedstawicieli innych kultur.