Antyk - nawiązania do epoki

1.Nawiązania do Antyku. Klasycyzmem określamy nie tylko twórczość starożytnych artystów lecz także późniejsze prądy artystyczne, odwołujące się do źródeł antycznych. Przykładem epoki przywołującej klasyczne piękno i kanony ustalone w starożytności, może być sztuka Renesansu i Oświecenia. Tworzą one w swoim dorobku klasyczne - czyli nawiązujące do form, motywów tematycznych i wymogów ustalonych w antyku. Terminem pochodzącym od klasycyzmu jest klasyka - inaczej zbiór dzieł uznanych i cenionych w tradycji danego kręgu kulturowego. Klasyka polska to dzieła Adama Mickiewicza, dramat Słowackiego „Kordian”. Hasło „Polska Winkelriedem narodów” jest nawiązaniem do legendarnego bohatera szwajcarskiego, który w czasie bitwy z Austriakami skierował na siebie wrogie włócznie, czyniąc w ten sposób zamęt w szeregach nieprzyjaciela, co doprowadziło do przełomu w losach bitwy. „Grób Agamemnona” - idea wierna zrodziła się w czasie zwiedzania przez Słowackiego min starożytnych Myken, kiedy to poeta spędził w samotności ponad godzinę, rozmyślając na grobie Atreusa, zwanym błędnie Grobem Agamemnona. Kochanowski - fraszka „Do gór i lasów” jest to utwór autobiograficzny, w którym podmiot liryczny opisuje swe dotychczasowe losy, lecz również określa swój model życia. Jest to jednocześnie utwór pełen optymizmu, wyrażającego się chociażby w zamykanej wiersz deklaracji zgody na nieznane: „A, a z tym trzymam, kto co czas uchwyci”. Należy te słowa rozumieć także jako nawiązanie do antycznego hasła epikurejczyków „Carpe diem” - chwytaj dzień, korzystaj z każdej chwili. dwuwersowa, czyli mająca charakter epigramatyczny jest również fraszka „O miłości”. Podmiot liryczny twierdzi, że przed miłością nie można uciec, gdyż człowiek może liczyć jedynie na swe nogi, a bożek miłości (Eros, czyli Amor) ma skrzydełka, bez trudu dogoni więc pieszego. Amor był przedstawiony w tradycji jako skrzydlaty chłopiec z łukiem i strzałami, można się domyśleć, że po dogonieniu człowieka porazi go strzałą miłości. Kochanowski jest także autorem tragedii „Odprawa posłów greckich”, która jest wzorowana na dramacie greckim, jednak różni się od swego pierwowzoru konstrukcją głównego bohatera, a także zakończeniem. O ile bowiem tragedia antyczna kończyła się katastrofą głównego bohatera, o tyle w „Odprawie...” autor jedynie zapowiada zniszczenie Troi. Ponadto Kochanowski zaczerpnąwszy temat utworu z mitologii greckiej i „Iliady” Homera, wprowadza polskie realia. W znacznej mierze jednak „Odprawa...” spełnia założenia dramatu antycznego: zachowana zostaje trzech jedności (czasu, miejsca i akcji), zasada jedności estetyk (sceny tragiczne nie przeplatają z komicznymi) i jedności stylu wypowiedzi, istnieje też chór o podobnym do antycznego zakresie kompetencyjnym. Cykl dziewiętnastu trenów Jana Kochanowskiego skomponowany jest zgodnie ze starożytnym schematem klasycznego epicedium, którego częściami były kolejno: exordium (wstęp, prezentacja osoby zmarłego i osoby opłakującego), laudacja (pochwała cnót i zalet zmarłego), komploracja (ukazanie ogromu strat jakie wszyscy ponieśli w wyniku śmierci tej osoby), konsolacja (pocieszenie) oraz exhortacja (napomnienie i pouczenie czytelnika, zakończenie całości). Jednak Kochanowski zerwał z tradycją trenu antycznego. Otóż w klasycznie skomponowanym trenie bohaterami mogli być wyłącznie wielcy ludzie, czy to wielcy poeci, czy w końcu sławni oratorzy. Kochanowski tymczasem przedmiotem swoich łez uczynił dziecko. Tren I można potraktować jako pewien rodzaj wstępu, ponieważ autor zwraca się do Heraklita, greckiego filozofa, który uchodził za pesymistę, wciąż płaczącego nad znikomością spraw ludzkich oraz do Syluonidesa, autora trenów, aby mu pomogli opłakiwać utraconą córkę. W Trenie V zmarła Urszula została porównana do młodej oliwki, która została ścięta przez nadgorliwego ogrodnika. Podobnie jego córeczka podcięta tchnieniem śmierci padła u stóp zrozpaczonych rodziców. W zakończeniu wiersza odnajdujemy bezpośrednią atmosferę do Persefony, władczyni krainy śmierci. W Trenie VI poeta nazywa swą ukochaną córeczką Safo słoweńską (Safona - sławna poetka grecka z VII w. p. n. e), wyznaje, że nie ziściły się marzenia, w których wyznaczył ją nie tylko na dziedziczkę posiadłości, ale przede wszystkim własnego talentu. Tren IX przynosi załamanie się renesansowego poglądu na świat autora. W utworze tym następuje bezwzględny rozrachunek z filozofią stoicką. Poecie wydawało się, że posiadł właśnie tę stoicką mądrość, toteż nie zna bólu, rozpaczy i strachu. W obliczu śmierci córki ujrzał jednak poeta minę swego dotychczasowego systemu wartości. W Trenie X do punktu kulminacyjnego dochodzi rozpacz niepocieszonego ojca po stracie córki. Nie jest pocieszeniem myśl, że być może najdroższa córka została już zaliczona w poczet aniołów, bądź też Charon przewozi ją już do podziemnego królestwa. Jan Kochanowski w Trenach wykazał subtelność przeżywania, stworzył przepiękne dzieło liryczne, nasycone elementami filozoficznymi. Literatura i sztuka Antyku, obok Biblii, jest drugim i bardzo ważnym źródłem późniejszej twórczości artystów całej Europy. Nawiązywano do kultury starożytnej w różny sposób. Po pierwsze czerpano z zasobów motywów, wątków, symboli zawartych w mitach, eposie, tragedii i prozie, wciąż nawiązują poeci i pisarze do mitu ikaryjskiego np.: wiersz „Ikar” St. Grochowiaka, opowiadanie J. Iwaszkiewicza pt. „Ikar”. Do antyku nawiązywali twórcy renesansowi, jak Kochanowski, twórcy oświeceniowi np.: Krasicki, a także dziewiętnasto- i dwudziestowieczni prozaicy (Stefan Żeromski). Twórcy współcześni odwołują się do mitów, do postaci mitycznych, autorów antycznych, takich jak: Homer, Safona, Sofokles, Horacy, podejmują wciąż na nowo klasyczne gatunki - przykładem może być pieśni lub epos współczesnych. Wiele nawiązań poetyckich można znaleźć w podręczniku, w wierszu pt. „Homer” J. B. Ożoga, „Ikar” St. Grochowiaka, „Nike, która się waha” Herberta. Bardzo ważnym składnikiem twórczości poetów takich jak Tuwim, Staff, Iwaszkiewicz, Grochowiak jest właśnie antyk. Współcześni twórcy nie tylko przejęli wątki i motywy tematyczna, lecz inspiracją stały się filozofia, sztuka i nauka tej odległej epoki.