Analiza wybranych fragmentów "Wielkiego Testamentu"



Omówienie wybranych fragmentów Podręczniki szkolne publikują różne fragmenty z dzieła Villona właśnie one będą przedmiotem naszej refleksji. Strofa XXXIX przywołuje na myśl istotny dla sztuki średniowiecza motyw tańca śmierci. Czytamy w niej, że wszystko dołapi śmierć za szyje: bogatych i ubogich, mądrych i szalonych, świeckich i duchownych, hojnych i skąpych. W cząstce XL autor odwołuje się do mitologii greckiej, przypomina Parysa i piękną Helenę, których również śmierć nie oszczędziła. Opis konania jest przykry, nosi znamiona turpizmu (brzydoty), poeta wymienia organy i wydzieliny wewnętrzne – serdeczną wenę (żyłę przy sercu), żółć: kto bądź umiera, w męce schodzi; czy mu serdeczna pęknie wena, czy wnątrze żółcią się zasmrodzi, skona z tym potem uznoiony! Nikt też nieszczęśnika nie wspomoże, nie zastąpi, choćby był członkiem najbliższej rodziny, bo każdy człowiek boi się śmierci. Ballada o paniach minionego czasu składa się z trzech ośmiowersowych części i czterowersowego Przesłania. Zostały tu przypomniane znane w przeszłości kobiety, słynące z wielkiej urody: rzymska prostytutka Flora, Archippa (w rzeczywistości nie kobieta, ale piękny uczeń Sokratesa, Alcybiades), kurtyzana z czasów Aleksandra Wielkiego Tais, pełna uroku nimfa Echo, kochanka filozofa Abelarda (XII w.) – później mniszka Heloiza, postać określona jako monarchini – prawdopodobnie Małgorzata Burgundzka lub Joanna Nawarska (XIV w.), królowa Francji Blanka Kastylska (XII-XIII w.), matka Karola Wielkiego Berta o wielkiey stopie, żona biblijnego patriarchy Jakuba – Lia, średniowieczne piękności: Bietris, Arambur, Alys oraz Joanna d'Arc (XV w., bohaterka wojny z Anglią). Ani uroda ciała, ani przymioty ducha, osiągnięcia umysłu i bohaterska postawa nie zapewniają zatrzymania czasu. Wraz z nim przemijają sławne bohaterki różnych opowieści. Tekst wypełniają liczne pytania retoryczne, dotyczące wspominanych kobiet – gdzie są dziś? Każda cząstka kończy się motywem: Ach, gdzie są niegdysieysze śniegi! Niczego nie zmieniły w tym względzie dramatyczne losy kochanków tych dam: okaleczenie Abelarda przez rodzinę Heloizy, utopienie w Sekwanie kochanka monarchini, uczonego Jana Buridana. Przesłanie zawiera zalecenie kierowane wprost do czytelnika: Nie pytay, kędy hoże dziewki Idą stąd y na iakie brzegi, Iżbyś nie wspomnia~ tey przyśpiewki. Ach, gdzie są niegdysieysze śniegi! Autor ostrzega więc, że każdy kiedyś stanie wobec świadomości przemijania. Nie warto więc zatrzymywać się i biadać nad minionymi czasy, nie warto wspominać owych dawnych świetności, należy korzystać z chwil, które zostały człowiekowi dane, ponieważ ich biegu i tak nie da się zatrzymać. We fragmencie LXXIX autor (wielokrotnie w tekście pada nazwisko Villona, więc możemy utożsamiać osobę mówiącą w utworze z jego autorem) zapowiada swoją śmierć i rozkazuje słudze Freminowi zapisać jego ostatnią wolę. W kolejnych częściach formułuje swoje dyspozycje. Ciało pragnie powierzyć matce ziemi (LXXXVI), z ironią stwierdzając, że robactwo się ta niem nie naie / Głód ie wysuszył nazbyt wielce. Ojcu, Wilhelmowi, który był dlań czulszy od matki, nakazuje, by nie dał się żałości strawić po stracie syna (LXXXVII; w rzeczywistości chodzi o opiekuna, który adoptował Franciszka i dał mu swoje nazwisko). Przeznacza dla niego (LXXXVIII) zeszyty z dziełem Powieść o Dyabelskiey Bździnie (utwór satyryczny, zaginiony). Dla ukochanej Różyczki nie zostawia niczego, a nawet dowcipkuje: serca iey nie dam, ni wątroby; / wolałaby co insze pewnie (XC). Przyjacielowi – imć Marszan Ytierowi (XCIV) zostawia tekst żałobnej piosenki De profundis (fragment Psalmu 130), przypominającą jego dawną miłość. Piosnka lub raczey rondo jest skierowana do śmierci, która zabrała ukochaną autora i jeszcze nie czuje się nasycona – czyha na niego samego. Zresztą życie bez miłej i tak nie ma sensu. Pytanie retoryczne: lecz cóż ci życie iey wadziło, pozostaje bez odpowiedzi. Śmierć jest panią sytuacji i to ona decyduje, kogo i kiedy ma zabrać. Po tym fragmencie Villon znowu wraca do treści testamentu. Znajomy, imć Ragier mistrz Iacenty (CI), po uiszczeniu czterech centów otrzyma Wielki Kubek – godło paryskiego szynku. Ballada zawierająca dobrą naukę dla chłopiąt złego życia ma budowę podobną do innych fragmentów określonych mianem ballady. Składa się z trzech ośmiowersowych strof i czterowersowego Przesłania. Wszystkie te części są zakończone słowami: Wszystko na karczmę y dziewczęta. Treść utworu jest prosta: pieniądze zdobywane różnymi sposobami są przeznaczane na hulanki w karczmie i zabawy z dziewczętami. Na to wydają zdobyte środki oszuści: handlarze odpustów, szalbierze, gracze w kości, zdrajcy i rabusie oraz artyści i trefnisie. W trzeciej części tekstu czytelnik znajduje pouczenie, żeby trzymał się z dala od takich plugastw, oddawał uczciwej pracy oracza, żniwiarza, kowala lub prządł płótno, na koniec zaś podmiot informuje, że praca ta i tak pójdzie na karczmę y dziewczęta. Myśl ta uzyskuje mocniejszy akcent w Przesłaniu: Pludry, kaftany, krasne płaszcze, Suknie y wszystkie wręcz szmacięta Idą na figle te hulaszcze Wszystko na karczmę y dziewczęta. W części CLXXVIII podmiot wypowiedzi formułuje tekst, jaki powinien być wyryty na jego nagrobku. Fragment ten wyróżnia się zapisem wielkimi literami: TU LEGI, Z AMORA DŁONI SROGIEY, Z SERCEM BOLEŚNIE SKALECZONEM, ŻACZYNA LICHY Y UBOGI, CO BYŁ FRANCISZKIEM ZWAN WILONEM; ZIEMI NIE POSIADŁ NI ZAGONA, ODDAWAŁ WSZYSTKO: CHLEB, KOSZYCZEK, , STÓŁ, ANO TEDY, ZA WILONA, ODMÓWCIE BOGU TEN WIERSZYCZEK. Ów napis uzyskuje przedłużenie w następnej części tekstu, nazwanej Rondem. Zawiera ono treść modlitwy o wieczny spoczynek dla zmarłego, chociaż był człowiekiem ubogim i ściganym przez prawo. Wbrew ogólnie przyjętej konwencji powagi w sytuacjach dotyczących modlitwy za zmarłych oraz zwyczajowi okazywania szacunku i wychwalania cnót, zaś przemilczania rzeczy zabawnych lub niechlubnych, sam Villon proponuje określenia, które wywołują uśmiech i dystans do niego, jako przyszłego nieboszczyka: W SAM ZADEK CELNIE UGODZONY, BŁĄKAŁ SIĘ TUŁACZ WIEKUISTY. Wielki Testament jest utworem, który zaskakuje szczerością wyznania, śmiechem przez łzy, dystansem autora do samego siebie. W tle osobistych refleksji widać problemy dotykające średniowiecznych biedaków, rozrywki wypełniające im czas, zajęcia często sprzeczne z normami moralnymi, a przy tym głęboką religijność i chęć ocalenia grzesznej duszy. Okrucieństwo życia, upadek obyczajowy, brak perspektyw na przyszłość, rozmijanie się ze szczęściem, doskwierający głód – oto okoliczności, w których podejmuje swoją refleksję o losie, przemijaniu, śmierci, winie i karze, nadziei na zbawienie najsłynniejszy opryszek średniowiecza, fascynujący swoją dwoistością, złożony z przeciwieństw, François Villon. Jest on z jednej strony biedny, nagi, grzeszny, z drugiej zaś – skłonny do romansów, brawurowy i bezwzględny w działaniu. Wzbudza sympatię i litość, a przy tym przeraża i intryguje. Villon jest mistrzem w ukazywaniu zła poprzez pryzmat śmiechu. Plebejski styl utworu, rubaszność sformułowań pozwalają znaleźć w odrażającym świecie powody do radości i zabawy. Filozoficznie ujęte motywy przemijania, śmierci (także własnej, która dopiero nastąpi) oraz postawa człowieka ufającego Bogu świadczą o tym, że autor głęboko przeżywał i rozważał sens życia, a także o tym, że jego myślenie w dużej mierze określiła mentalność teocentrycznej, złożonej z kontrastów i pełnej dramatyzmu epoki. Język Villona dowodzi dużej sprawności stylistycznej i erudycji. Przywołuje on postaci znane z mitologii i literatury, stosuje wyliczenia, wykrzykniki, efekty emocjonalne oddające zachwyt sąsiadują z obrazami brzydoty, ohydy. Układ całego tekstu i budowa poszczególnych fragmentów zostały dobrze przemyślane – widać tu porządek, konsekwencję, ale nie ma powielania tych samych treści. Tekst trzyma w napięciu uwagę czytelnika, który skłonny jest na przemian do śmiechu i łez wzruszenia.

Analiza wybranych fragmentów "Wielkiego Testamentu"

Materiały

Kordian jako marzyciel spiskowiec KORDIAN JAKO MARZYCIEL, SPISKOWIEC „Kordian” to utwór Juliusza Słowackiego przedstawiający historię dojrzewania, oraz wizerunek psychologiczny młodego człowieka, głównego bohatera. Kordian jest przykładem bohatera romantycznego, ukazany jako 15-to letni chłopiec, dojrzewa i dorasta w trakcie rozwoju akcji dramatu. Początkowo jest wr...

Różne postawy wobec Boga i świata Od afirmacji do kontestacji. Literackie sposoby różnych postaw wobec Boga i świata. Wizja Boga i świata stworzonego przez niego, różnie przekształcana w literaturze, bierze się oczywiście z Biblii. Już w Księdze Świętej Bóg ma różne oblicza – raz jest srogim Ojcem karzącym, innym razem jest miłosierny i wybaczający. W surowym średnio...

Marketing bankowy Konkurencyjność sektora bankowego. Marketing bankowy. Rosnąca konkurencja sprawia, że każdy nowoczesny bank musi prowadzić marketing bankowy, mający na celu stworzenie odpowiedniego obrazu banku, zapewnienie mu zaufania, pozyskania klientów. Marketing oparty na kompleksowym ujęciu wszystkich czynników mających wpływ na osiągnięcie zamierzo...

Propozycje "poprawy Rzeczypospolitej" Modrzewskiego 17. Andrzeja Frycza Modrzewskiego propozycje \"poprawy Rzeczypospolitej\". Żywy ruch religijny ogarnął Polskę w XVI wieku. Zaowocował nie tylko rozwojem umysłowym wielu ludzi, ale też przyczynił się do uszlachetnienia ich uczuć i do przejęcia się zasadami moralności chrześcijańskiej. Jednym z takich ludzi był Andrzej Frycz Modrzewski. Stał...

Teatr elżbietański w Anglii Królowa Elżbieta ( lata panowania: 1553 - 1608 ) choć oficjalnie nigdy nie była mecenasem sztuki, potrafiła stworzyć specyficzne środowisko artystyczne, dawała licznym artystom pole do działania. Za jej czasów nastąpił rozwój teatru, sztuki i literatury. Świat usłyszał o licznych angielskich twórcach (szczególnie w dziedzinie teatru): Ch. Marlow...

Partie społeczne w "Powrocie posła" Stronnictwa społeczne w “Powrocie posła” Juliana Ursyna Niemcewicza . Stronnictwo patriotyczne – zostało przedstawione pozytywnie. Podkomorzy i Podkomorzyna to wzorowi obywatele ,patrioci , którzy dobrze wychowali swoje dzieci , nauczyli że dom zawsze powinien ustępować krajowi .Stronnictwo patriotyczne opowiada się za konie...

Bohater pozytywny w "Nad Niemnem" i "Lalce" - Pozytywizm Bohater pozytywny W dziełach literackich tego okresu widzimy biedę i brak perspektyw życiowych dzieci i młodzieży. Świat dorosłych bohaterów literackich to przykłady ludzi zagubionych ideowo, są to romantycy i pozytywiści jednocześnie. W wielkich powieściach pozytywizmu poznajemy osobowości i wzorce ludzkich postępowań. Wszystkie one podlegaj...

Opis nurtu sarmackiego i dworskiego Podział na dwa nurty brał się z prostego faktu istnienia obok siebie dwóch kategorii szlachty. Z jednej stroni byli to bogaci magnaci, z drugiej tłum mniej zamożnych szlachciców zamieszkujących rozległe tereny Polski, Ukrainy i Litwy. Potężne dwory były zwykle powiązane z zagranicznymi, więc lansowały europejską kulturę, sztukę naukę. Związani z...