Analiza "Deszcze" Krzysztofa Baczyńskiego

Deszcze Wiersz zawiera niezwykle bogaty zestaw środków poetyckich. Na pierwszy plan wysuwają się epitety, które służą zarówno jak naj¬wierniejszemu opisowi wrażeń wizualnych („siwe łodygi”, „szare strugi”),jak i – dźwiękowych, w połączeniu z wyrazami dźwiękona-śladowczymi („szelest strun”, „krzyk ptaka”), a nawet – stanowią¬cych połączenie jednych i drugich („szelest szklany”). Metafory łą¬czące się z obrazem padającego deszczu (odjeżdżające pociągi, spły¬wające łzy, jeziora żalu, upływający czas, znikające w oddali postaci ukochanych osób) tworzą atmosferę pustki, rozpaczy, zagubienia, beznadziejności samotności. Motywy wody i ruchu, tak częste w li¬ryce Baczyńskiego, podporządkowane zostały konsekwentnie budo¬wanemu nastrojowi – szarość i smutek deszczu odpowiada koloryto¬wi wewnętrznemu podmiotu lirycznego. Rozmyty, niewyraźny kraj¬obraz wygląda tak, jakby był oglądany przez łzy. Uroda smętnego pejzażu przypomina obrazy malowane przez impresjonistów. Ale funkcją tego niezwykłego opisu miało być coś więcej niż wy¬wołanie zachwytu czy smutku. Obraz padającego deszczu, wywołując szereg skojarzeń, staje się niezwykle nośny w znaczenia. Przedstawmy kilka możliwych sposobów odczytania tego symbolu, mając oczywiście wiadomość, że nie wyczerpiemy wszystkich. Deszcz można potraktować jako symbol przemijania, upływ wody i upływ czasu, jednakowo zaznaczający się w naszej świadomości, pa¬trząc na strugi deszczu musimy sobie uprzytomnić, że nawet najszczęśliwsza chwila ma swój koniec. Dalej – strugi wody można traktować niczym zasłonę oddzielającą nas od wiata, barierę, prze¬szkodę, powodującą iż powietrze zastyga w „szklany szelest”, zamy-kając nas w klatce własnej samotności, utrudniając kontakt z oto¬czeniem. Jeszcze inna dopuszczalna interpretacja kale nam potrak¬tować deszcz jako czynnik niszczący, destrukcyjny – woda rozmywa kontury, zalewa świat, zatapia całą ziemię. Ale deszcz może też być rodzajem oczyszczającego płaczu, serdecznego krzyku przynoszą¬cego katharsis, obmywającego świat ze zła, przemocy i cierpienia, przynoszącego ulgę i ukojenie. Wreszcie deszcz może być płaczem Boga, rozpaczającego nad losem ludzi, współczującego człowiekowi skazanemu na ból i klęskę. Głęboki pesymizm przepajający wiersz jest wynikiem sytuacji pod¬miotu lirycznego: nie tylko przeczuwa on śmierć własną i swoich najbliższych, ale jeszcze – w samotnych rozmyślaniach dochodzi do wniosku, iż śmierć ta będzie daremna i pozostanie nie zauważona przez potomnych. Brak wiary w sens własnej egzystencji czyni z tego wiersza jedno z najbardziej przejmujących i wstrząsających wyznań poetyckich.