13. Psychoanalityczna koncepcja motywacji

a) Freud nie wymyślił pojęcia nieświadomość, lecz nadał mu rangę. Sam Freud i jego ortodoksyjni kontynuatorzy to psychoanaliza klasyczna. Ale są tacy, co wprowadzali dodatkowe pojęcia, np.: Hartman (psychologia ego). Psychoanaliza służy do przebudowy całej osobowości potrzebującego pomocy. Neopsychoanaliza: ci, którzy od Freuda wyszli, ale przebudowali jego teorię (Horney, Fromm, Sullivan b) Na Freuda działały dzieje jego życia – teoria motywacji jest pochodną jego życia. Był ascetyczny w sferze życia seksualnego, purytanin. A jego pacjenci mieli często kłopoty z seksem. Był zainteresowany naukami ścisłymi, interesował się teorią Darwina, Einsteina. Dlatego uważał, że psychoanaliza powinna być nauką ścisłą. Opracował więc aparaturę pojęciową (opór, energia, popęd, aparat psychiczny). Hermeneutyka była inspiracją z filozofii, którą zał, poszukiwanie zrozumienia tego co człowiek przeżywa. Dostał nagrodę literacką Goethego za walory literackie jego książek. Był Żydem, interesował się tradycją judejską, Talmudem. Gromadził wokół siebie samych Żydów, lecz obawiał się, że psychoanaliza pozostanie nauką żydowską. Dlatego na czele kółka psychoanalitycznego postawił Junga, który nie był Żydem, był gojem. Nazwa kompleks Edypa, wzięła się z jego zainteresowania archeologią, starożytną Grecją c) psychologia ego: - ego jest strukturą autonomiczną - powstaje odrębnie od id, ma własną energię - znaczenie ego jest tu większe niż w teorii Freuda, człowiek ma wpływ na o co robi, co go spotyka d) psychologia relacji z obiektem: obserwacje jak przebiegają relacje z obiektami, reakcji ego na drugiego człowieka e) zarzuty wobec psychoanalizy Freuda - scjentyzm - redukcjonizm: procesy psychologiczne redukowane do procesów fizjologicznych niższego rzędu - ahistoryzm: to co jest teraz uogólnia na zawsze, obserwując wiedeńczyków rozciąga na całą populacje - zbyt duża waga przywiązywana do kompleksu Edypa, który miałby występować w każdej kulturze. Może być zastąpiony przez przywiązanie do matki, a są kultury gdzie dzieci są oddzielane od matek. Kompleks Edypa może się pojawić w rodzinach patriarchalnych - mechanicyzm: psychika traktowana jak maszyna, oraz myślenie deterministyczne, że każde zachowanie, każda pomyłka ma przyczynę - atomizm: struktura Freuda jest rozbita na cząsteczki, słabo ze sobą powiązane - nieprzestrzeganie reguł metodologii naukowej w dochodzeniu do faktów – po całym dniu pracy i obserwacji wielu pacjentów zapisywał swoje uwagi. - nieskuteczność psychoanalizy, jej długotrwałość i kosztowność - pesymizm: wizja człowieka jest przytłaczająco pesymistyczna, człowiek nie jest wolny i nie wie co czyni - W samej psychoanalizie freudowskiej narodziły się sprzeczne podejścia do pacjenta: • teoria marzeń sennych: pacjent jest ofiarą okoliczności zewnętrznych, widzenie ofiary przez osoby najbliższe, każdy nosi traumę, która przejawia się jako nerwica. Freud interpretował doniesienia pacjentów o napastowaniu jako wyobrażenia pacjenta, konfabulacja. Zajmował się nią do 1900 roku, po czym zrozumiał, że jest błędna • teoria popędów: pacjent jako sprawca własnego nieszczęścia, człowiek jest zły, popędy są przyczyną każdego motywu – cokolwiek człowiek robi to po coś (determinizm) f) teoria Freuda - dziecko rodzi się jako id, dziecko nadbodowywuje ego po to by służyło id, które jest źródłem popędów (motywów). - Podział popędów: popęd życia (Eros, libido, popęd seksualny, przeżycie gatunku) i popęd śmierci (Tanatos, destrudo, popędy obrony ego, przeżycie samego siebie) - Konflikt jest pisany w ludzkie życie, nigdy nie osiągniemy poziomu zgody między popędami życia i śmierci. Człowiek jest z natury agresywny, zły. - Popędy nie są dostępne świadomości, popędy trzeba rozładowywać, bo inaczej czeka nas nerwica. Sublimacja popędu, np.: energię popędu seksualnego należy przeznaczyć na szczytne cele - Superego: sumienie i „ja” idealne, * id kieruje zasada przyjemności, do niego idą wyparcia i tłumienia, to wszystko jest potem trudno sobie uświadomić. Ego to przybudówka id, kierująca się zasadą realizmu i ma rozstrzygać konflikty. Natomiast superego jest kierowane przez zasadę doskonałości, niewielka część superego jest świadoma, kierujemy się normami nie zdając sobie sprawy, że właśnie je włączamy do zachowania - Rozwój człowieka w związku z popędami: małe dziecko, gdy odczuwa popęd, to go realizuje. Gdy obiekt jest niedostępny następuje przemienienie energii popędowej na inny obiekt. Obiekty mogące zaspokoić popęd się zmieniają. Dzięki temu człowiek interesuje się wieloma rzeczami g) Teoria Adlera - życie człowieka ma wpływ na to co wymyśla - stworzył własną koncepcję osobowości, a w jej ramach teorię motywacji. - Dążenie do mocy: dążenie do bycia coraz doskonalszym - Kompleks niższości: każdy człowiek ma poczucie niższości, czuje się gorszy od innych - Teoria odnosi się do adolescencji, jeżeli człowiek dąży do mocy zgodnie z motywem społecznym (zainteresowanie społeczne) to wszystko jest O.K. Jeżeli robi to wbrew temu motywowi, to zaczynają się kłopoty, odrywa się od grupy, co powoduje nerwicę. Motywy są nieświadome h) Teoria Junga - trzyczęściowa struktura psyche - ego: nasza świadomość, podejmowanie decyzji, rozumowanie - nieświadomość indywidualna: zapisane nasze wyparte własne emocje, wydarzenia. Z czasem zapełnia się pewnymi faktami, ma wewnętrzną strukturę. Kompleksy to zbitki psychicznych przeżyć, które dotyczą konkretnych wydarzeń, tworzą kompleksy które mają wspólną nazwę, np.: kompleks matki. Kompleks jest naładowany energią, przyciąga pewne problemy, osoba w kółko kręci się wokół tej sprawy, zupełnie nieświadomie, Gdy są bardzo silne są przyczyną kłopotów, bo wyręczają nas w podejmowaniu decyzji. Osoby z kompleksami mogą nie reagować na pewne zasoby słów. - Pewne struktury, które są każdej osobie dane, ale każdy ma je inne: cień – wyparte cechy, których nie akceptujemy. Anima i animus – cechy przeciwne właściwej płci. Kierujemy się nimi przy doborze partnera, dokonujemy projekcji pewnych cech, które chcielibyśmy ujrzeć u partnera. Ta projekcja z czasem słabnie - Nieświadomość zbiorowa: wpływa na działanie, jest dziedziczna, u wszystkich taka sama. Jej elementarnymi składnikami są popędy i archetypy. Archetypy zajmują strefę, która nie kontaktuje się ze świadomością w sposób bezpośredni. Pojawiają się w snach, a w czasie dna w postaci symboli lub obrazów. Archetyp to wzorzec zachowania, który dotyczy wydarzeń z życia, lecz tylko takich które sa uniwersalne. Dotyczą narodzin, śmierci, konfliktu, podlegania starszemu, bo nasi przodkowie doświadczali tych samych uczuć i w nich uformował się archetyp, czyli odpowiedź na daną sytuację. My jej jedynie dziedziczymy z pokolenia na pokolenie w każdej kulturze. Są mądrością życiową, która popycha nas w dobrą stronę. Sugerują a nie każą, dają wolność wyboru – możemy z nich korzystać lub nie. Badając różnie kultury zauważył, że pewne motywy powtarzają się w bajkach, snach, coś co nie wynika z wychowania. Dziedziczymy je, bo mamy te same systemy nerwowe